POWSZECHNY WIEK EMERYTALNY - 60 LAT DLA KOBIET I 65 LAT DLA MĘŻCZYZN
System emerytalny w Polsce obejmuje trzy różne filary, z których pierwszy to ZUS, drugi OFE, a trzeci jest dobrowolny i obejmuje m.in.:
- IKE – Indywidualne Konta Emerytalne, prowadzone przez wybraną instytucję finansową, która lokuje środki przyszłych emerytów w różne aktywa np. IKE obligacje,
- IKZE – co to jest? To Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego,
- PPE – Pracownicze programy emerytalne,
- PPK – Pracownicze Plany Kapitałowe,
- OIPE - Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny.
IKE czy IKZE są dobrowolną formą odkładania środków na przyszłą emeryturę i każdy, kto chce, może oszczędzać w ten sposób. Natomiast środki zapisane na koncie w ZUS i w OFE, będą dostępne w momencie, gdy dana osoba osiągnie powszechny wiek emerytalny, który dla kobiet wynosi 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Wszyscy przyszli emeryci muszą odprowadzać składki emerytalne w celu otrzymania wypłaty świadczeń emerytalnych. Jego wysokość zależy głównie od 2 zmiennych:
- od wysokości kapitału początkowego na koncie emerytalnym w ZUS,
- od dalszej średniej przewidywanej długości życia, publikowanej przez Główny Urząd Statystyczny (GUS).
Z uwagi na fakt, że dalsza długość życia u mężczyzn jest statystycznie krótsza niż u kobiet i przechodzą oni na emeryturę stosunkowo później, dłużej odkładają składki emerytalne to otrzymuję przeciętnie wyższą emeryturę. Do przejścia na świadczenie nie wystarczy osiągnięcie wieku emerytalnego. Trzeba też złożyć odpowiednik wniosek do ZUS.
Zakład podaje, że na dzień 1 marca 2024 roku średnia emerytura wyniosła 3482,63 zł brutto. To obecna wysokość przeciętnego świadczenia w Polsce po waloryzacji wg danych za marzec 2023 r.
CZY EMERYTURY I RENTY Z ZUS SĄ OPODATKOWANE? JAKI JEST PODATEK OD EMERYTURY?
Na to pytanie nie można odpowiedzieć w sposób jednoznaczny, ponieważ w wyniku wprowadzenia Polskiego Ładu część emerytów została zwolniona z konieczności odprowadzania podatku dochodowego od osób fizycznych, dlatego ich świadczenia pozostają nieopodatkowane.
Do końca 2021 roku obowiązywały natomiast zasady, według których od emerytur były pobierane:
- Składka zdrowotna w wysokości 9%., ale 7,75 pkt proc. było pokrywane z zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, a pozostałe 1,25 proc. z kwoty netto świadczenia.
- Zaliczka na podatek dochodowy w wysokości 17 lub 32 proc., w zależności od tego, jaką wysokość dochodów mają emeryci.
Dlatego do obliczenia emerytury netto należało odjąć od kwoty brutto zaliczkę na podatek dochodowy oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jednakże obecnie obowiązuje reforma przeprowadzana pod hasłem „Emerytura bez podatku” w ramach Polskiego Ładu, w wyniku czego świadczenia do 2500 zł pozostają nieopodatkowane. Ponad tę kwotę podatek PIT jest naliczany, natomiast zaliczka szacowana jest od kwoty nadwyżki ponad 2500 zł świadczenia, a do tego stosowana jest niższa stawka skali podatkowej - zwykle wysokości 12%.
NOWE EMERYTURY BEZ PODATKU W 2024 W POLSCE – DLA KOGO?
Rozwiązanie polegające na zwolnieniu emerytur i rent od opodatkowania weszło w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku. Zmiana w prawie podatkowym polega na tym, że emerytury i renty do kwoty 2500 zł miesięcznie nie są opodatkowane, czyli kwota daniny powiększa sumę takich świadczeń.
Ówczesny rząd oszacował, że na reformie zyska około 95% wszystkich osób pobierających świadczenia, choć tylko 2/3 z nich w ogóle nie zapłaci podatku od przyznanych środków. Wobec tego osoby, które otrzymują emeryturę w kwocie przekraczającej 2,5 tys. zł także odczuwają korzyści wynikające z Polskiego Ładu, choć w mniejszym zakresie.
Co warto zaznaczyć to, że zwolnienie od podatku nie dotyczy wyłącznie emerytur. Podatek dochodowy może w ogóle zostać pobierany od różnych wynagrodzeń i świadczeń dzięki zwiększeniu kwoty wolnej od daniny do 30 tys. zł. Dlatego też świadczeniobiorca otrzymujący miesięcznie nie więcej niż 2,5 tys. brutto nie zapłaci podatku i zyska od około 70 zł do nawet 180 zł miesięcznie.
Pomimo zwolnienia podatkowego, emeryci i renciści dalej muszą wiedzieć, że z ich świadczenia odprowadzane są składki na ubezpieczenie zdrowotne.
ZMIANA STAWKI SKALI PODATKOWEJ – JAK WPŁYNĘŁA NA WYSOKOŚĆ EMERYTURY?
Z dniem 1 lipca 2022 roku rząd zdecydował się na obniżenie wysokości stawki podatkowej dla pierwszego progu skali, z 17 do 12%. Zmalała również roczna kwota zmniejszająca podatek do wysokości 3600 zł. Oznacza to zmniejszenie miesięczne z poziomu 425 zł do 300 zł. Od 1 lipca 2022 roku z emerytur i rent potrącana jest zaliczka na podatek dochodowy według stawki podatkowej 12%, która pomniejszana jest o 1/12 kwoty zmniejszającej, czyli o 300 zł.
Przeciętna korzyść dla pobierającego świadczenie z ZUS wynosiła około 726 zł rocznie. Od lipca emeryci, którzy pobierali od 2,5 do 9,3 tys. zł netto, otrzymać mogli świadczenie wyższe o kilkadziesiąt złotych niż jeszcze w czerwcu 2022 roku. Najwięcej na zmianie w podatkach zyskali seniorzy, którym ZUS przelewa co miesiąc około 4920 zł – zysk wyniósł ok.120 zł.
ROCZNE ROZLICZENIE PODATKOWE EMERYTA – JAK OPODATKOWAĆ ŚWIADCZENIE EMERYTALNE W PIT?
Jeśli emeryci uzyskują dochody zwolnione w całości z podatku dochodowego od osób fizycznych, nie mają oni automatycznego obowiązku składania zeznania podatkowego PIT. Mogą rozliczyć się na jednej deklaracji wraz z małżonkiem, otrzymującym opodatkowane dochody, co pozwoli na obniżenie sumy należnego podatku dla fiskusa.
Emerytom informację podatkową PIT-11A wystawia Zakład Ubezpieczeń Społecznych. ZUS kieruje PIT-11A do świadczeniobiorcy, jeśli otrzymywał on emeryturę przez cały rok podatkowy oraz z jej rozliczenia wynika kwota nadpłaty. W takim przypadku konieczne będzie rozliczenie się z fiskusem za pośrednictwem automatycznie wygenerowanego w usłudze e-PIT zeznania PIT-37 lub samodzielnie na takim samym druku, który po wypełnieniu należy złożyć do właściwego względem Twojego miejsca zamieszkania urzędu skarbowego.
PIT-0 DLA PRACUJĄCYCH EMERYTÓW
Polski Ład, wprowadzony od 1 stycznia 2022 roku, spowodował, że emeryci zyskali nową preferencję podatkową w postaci tzw. PIT-0. Mogą z niej skorzystać pracujący świadczeniobiorcy, ale dopiero po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, pod warunkiem że mimo przysługującego im prawa do świadczenia, nie pobierają go. Dotyczy to także sytuacji, w której dana osoba jest uprawniona do uzyskania:
- emerytury lub renty rodzinnej z KRUS,
- emerytury lub renty rodzinnej z mundurowych systemów ubezpieczeń,
- emerytury lub renty rodzinnej z ZUS,
- świadczeń pieniężnych w związku ze zwolnieniem ze służby stałej funkcjonariusza służby mundurowej
- uposażenia przysługującego sędziemu w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego.
Ulga dla seniora PIT-0 należy się również tym osobom, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty rodzinnej lub nie mają jeszcze takiego prawa.
Na czym polega PIT-0 dla emerytów? Otóż taka preferencja podatkowa oznacza objęcie zerowym PIT przychodów, których wartość nie przekracza 85 529 zł w skali roku. Mogą one pochodzić z pracy na etacie, z umowy zlecenia, jak również z prowadzonej przez emeryta działalności gospodarczej. Jeśli dana osoba rozlicza się według skali podatkowej tj. stawek 12 i 32%., nie zapłaci podatku nawet do kwoty 115 528 zł brutto rocznie. Związane jest to z tym, że na zasadach ogólnych pracującym emerytom przysługuje dodatkowa kwota wolna, która począwszy od 2022 roku wynosi 30 000 zł.
Ulga dla seniora w ramach PIT-0 przyznawana jest tylko tym emerytom, których dochody są objęte ubezpieczeniami społecznymi ZUS.
Wszystko to jest zgodne z art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazano w nim, że zwolnione z podatku są m.in. dochody ze stosunku pracy, z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o PIT oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej, opodatkowane według skali podatkowej, stawki liniowej lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Warunkiem skorzystania z ulgi jest niepobieranie pieniędzy z ZUS, pomimo takiej możliwości i dalsze kontynuowanie pracy.
ILE OBECNIE WYNOSI NAJNIŻSZA EMERYTURA W POLSCE - MINIMALNA EMERYTURA OD 1 MARCA 2024 R
Jeśli emeryt osiągnął ustawowy wiek emerytalny i jednocześnie ma odpowiednio długi staż pracy (tzn. okresy składkowe i nieskładkowe), który dla kobiet wynosi 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat, to ma prawo do uzyskania najniższej emerytury w Polsce. Minimalna, jaka obowiązuje od 1 marca 2024 roku do lutego 2025 roku, wynosi 1780,96 zł brutto (1620,67 zł netto). To tyle samo, co minimalna renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta rodzinna i renta socjalna. Natomiast renta z tytułu niezdolności do pracy częściowej wynosi od marca 2024 roku 1602,86 zł brutto (1 429,60 zł netto).
