Ogrzewanie domu – jaki rodzaj ogrzewania będzie dla nas najlepszy?

Rodzaje ogrzewania domu

Zanim odpowiemy sobie na pytanie, czym ogrzać dom, musimy znać dostępne możliwości. Nowoczesne ogrzewanie wykorzystuje energię odnawialną i jest przyjazne środowisku naturalnemu. Nadal jednak nie brakuje zwolenników ogrzewania przy użyciu paliw nieodnawialnych, jak węgiel, ropa czy olej opałowy.

Właściwie ogrzewanie domu jednorodzinnego może być realizowane z zastosowaniem różnych paliw grzewczych i kotłów do ich spalania. Wśród nich wymienić można:

• kotły starego typu o sprawności 70 proc.,
• kotły niskotemperaturowe o sprawności 80, 88 lub 100 proc.,
• kotły kondensacyjne o sprawności 100 lub 104 proc.,
• kotły na miał o sprawności 60 proc.,
• kotły na ekogroszek o sprawności 75 proc.,
• grzejniki elektryczne,
• pompy ciepła,
• kotły nowego typu o sprawności 80 proc.,
• kotły na pellet o sprawności 88 proc.

Do ogrzewania mieszkań i domów możemy wykorzystać wiele różnych rodzajów paliw, które różnią się sposobem wytwarzania czy własnościami. Paliwa dzielą się pod względem stanu skupienia na stałe, ciekłe i gazowe. Wyróżniamy też materiały naturalne i sztuczne. Wśród nich wymienić należy:

• Drewno – powszechny sposób ogrzewania w domach, ale wartość opałowa drewna jest mniejsza niż węgla.
• Węgiel – kamienny lub brunatny, sprzedawany w kilku klasach energetycznych, a klasa węgla zależna jest od jego wartości opałowej i zawartości popiołu. Paliwo to oferowane jest m.in. jako ekogroszek, czyli granulat z wysokokalorycznego węgla kamiennego.
• Olej opałowy – tzw. lekki olej opałowy barwiony na czerwono.
• Gaz – ziemny pochodzący ze złóż naturalnych, którego głównym składnikiem jest metan lub płynny LPG będący mieszaniną propanu i butanu.
• Biomasa – występuje w postaci ciekłej lub stałej substancji, podlegającej biodegradacji. Produkowana jest z roślin energetycznych, a najczęściej ma ona postać drewna i jego odpadów, takich jak wióry, zrębki, trociny czy pellet.
• Bioolej – uzyskiwany jest z nasion roślin oleistych, takich jak rzepak. Ma właściwości podobne do oleju opałowego.
• Biogaz – powstaje w trakcie rozkładu substancji organicznych w warunkach beztlenowych.

Wykaz ten nie wyczerpuje jednak sposobów na ogrzewanie domów i mieszkań. Ekologiczne ogrzewanie domu może opierać się nie tylko na wykorzystaniu biopaliw, ale również odnawialnych źródeł energii, jak słońce, wiatr czy woda i grunt. Ogrzewanie ekologiczne z wykorzystaniem pompy ciepła nie oddziałuje na środowisko naturalne. Pompa jest urządzeniem grzewczym o wysokiej sprawności wytwarzania ciepła. Czerpie i przetwarza ciepło pochodzące z powietrza, wód powierzchniowych i gruntu. Pompa jest kosztowną inwestycją, ale koszty jej eksploatacji są niskie, dlatego zakup stosunkowo szybko się zwraca.

Można również zamontować w swoim domu grzejniki elektryczne i w ten sposób zapewnić sobie ogrzewanie bez centralnego. Wystarczy podłączyć grzejnik do gniazdka i gotowe. Jednak tego typu urządzenia należy stosować tylko doraźnie, jako rozwiązanie zapasowe. Porównanie kosztów ogrzewania pokazuje bowiem, że jest to najdroższy sposób na zapewnienie komfortu termicznego w domu.

Przy decydowaniu o tym, jak tanio ogrzać dom i jakie systemy grzewcze sprawdzą się najlepiej, musimy mieć na uwadze również wymogi w zakresie energooszczędności nowo budowanych budynków mieszkalnych.

Normy emisji dla domowych kotłów

Jak ogrzać dom, aby zminimalizować negatywny wpływ urządzeń grzewczych na atmosferę? Jakie alternatywne ogrzewanie spełni polskie i europejskie normy? Główną normą emisyjną dla domowych kotłów jest norma PN-EN 303-5:2012, w której wskazano klasy emisyjne. Normowana jest za jej pomocą emisja tlenku węgla, substancji smolistych i pyłów. Określa ona jednocześnie minimalną wymaganą sprawność domowych kotłów grzewczych.

Z początkiem 2020 roku weszła w życie w krajach członkowskich Unii Europejskiej dyrektywa Ecodesign, która także wprowadziła ostrzejsze wymagania dla systemów grzewczych w domach jednorodzinnych w Polsce. Zgodnie z nią, każdy nowo sprzedawany kocioł, piec lub kominek musi spełniać najwyższe standardy emisyjne.

Obecnie najwyższą jest klasa 5. i tylko taka jest dozwolona dla nowo sprzedawanych kotłów, które emitują ponad 90 proc. mniej zanieczyszczeń od rozwiązań starego typu. W kotłach 5. klasy, podajnikowych i zasypowych z buforem ciepła, spala się na raz mała ilość paliwa, ale w ściśle określonych warunkach, w efekcie czego powstaje niewielka ilości sadzy i smoły.

Czym ogrzewać dom z korzyścią dla środowiska naturalnego?

Proekologiczne myślenie powoduje, że inwestorzy szukają nowych, skutecznych systemów, które pozwolą na efektywne ogrzewanie w domu jednorodzinnym, niemal bez generowania zanieczyszczeń. Umożliwiają to odnawialne źródła energii (OZE), które gwarantują właścicielom, że nie zapłacą oni za „paliwo” grzewcze albo poniosą niskie koszty jego pozyskania.

Jak ogrzewać dom przy użyciu OZE? Można do tego celu wykorzystać kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne czy pompy ciepła. Barierą, która może nas powstrzymać przed taką inwestycją jest to, że za takie urządzenia grzewcze trzeba zapłacić znacznie więcej niż np. za kocioł węglowy czy gazowy. Jednak niskie koszty eksploatacji z pewnością przemawiają na korzyść odnawialnych źródeł energii.

Ogrzewanie w domu możemy sobie zapewnić, kupując kocioł na biomasę. Zapewnienie ciepła bez komina umożliwiają pompy ciepła, które wykorzystują energię cieplną ze swojego otoczenia, czyli z ziemi, powietrza i wody. Nie wymagają one instalowania tradycyjnego kotła. Do prawidłowej pracy pompa ciepła potrzebuje dostępu do energii elektrycznej, która wytwarzana może być, chociażby ze słońca. Energię słoneczną można gromadzić i przekształcać na elektryczną oraz grzewczą dzięki panelom fotowoltaicznym. Jeśli chcemy by dom był ciepły i wykorzystywał OZE do ogrzewania, należy go dobrze zaizolować termicznie i zlikwidować możliwe mostki termiczne, czyli miejsca, przez które może uciekać ciepło. Warto także przemyśleć możliwość zastosowania systemu wentylacji z rekuperacją, który pozwala na odzyskiwanie ciepła z wywiewanego na zewnątrz powietrza. Koszty ogrzewania domu przy zainwestowaniu w OZE będą w przyszłości niewielkie.

Urządzenia pozwalające na ogrzewanie domu za pomocą OZE nie są tanie. Dlatego warto je ubezpieczyć, by mieć pewność, że na wypadek np. zalania czy uderzenia pioruna ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie takie, które wystarczy na zakup nowego urządzenia. Sposobem na to może być ubezpieczenie domu.

Czym ogrzewać mieszkanie czy dom bezpośrednio w pomieszczeniach?

Wiemy już, jakie urządzenia i systemy mogą nam zapewnić dostawy ciepła, ale musi być ono jeszcze rozprowadzone po wszystkich pomieszczeniach mieszkalnych. Sposoby ogrzewania domu sprowadzają się do grzejników naściennych, ogrzewania podłogowego lub ogrzewania płaszczyznowego. Decyzji o wyborze jednego z tych systemów lub połączenia ich ze sobą nie powinniśmy podejmować zbyt pochopnie, ponieważ o ile wymiana kotła grzewczego nie przysporzy nam wielu trudności, to wymiana grzejników konwencjonalnych na ogrzewanie podłogowe będzie wymagać kosztownego remontu.

Nie można jednoznacznie powiedzieć, który system ogrzewania domowego jest lepszy, wszystko zależy od indywidualnych preferencji domowników. Najbardziej uniwersalne w zastosowaniu pozostają tradycyjne grzejniki ścienne, ponieważ bez problemu można je podłączyć pod instalację zasilaną właściwie dowolnym rodzajem kotła grzewczego. Wybór modeli grzejników elektrycznych też jest bardzo duży.

Jeśli jednak planujemy montaż pompy ciepła, to nie poleca się wówczas stosowania grzejników ściennych. Spowodowane jest to tym, że grzejniki dobiera się na ogół do temperatury zasilania w granicach od 55 do 75 stopni Celsjusza, a uzyskanie takiej z pompy ciepła będzie trudne i nieekonomiczne. Lepiej w parze z pompą zdecydować się na ogrzewanie typu płaszczyznowego, jak podłogowe, sufitowe lub ścienne. Dla takich systemów grzewczych temperatura zasilania na ogół nie przekracza 40 stopni Celsjusza.

Jak widać systemy grzewcze zasilane odpowiednim paliwem lub za pomocą OZE muszą współpracować z urządzeniami grzewczymi we wnętrzach. Trzeba wziąć to pod uwagę przy planowaniu komfortowego systemu ogrzewania domu.