Podatek od wzbogacenia – ile wynosi, kiedy należy go zapłacić?

Podatek od wzbogacenia – kiedy trzeba go uiścić?

Na wstępie zaznaczmy, że podatek od wzbogacenia nie jest pojęciem prawnym. Potocznie nazywany tak jest podatek od czynności cywilno-prawnych i podatek od spadków i darowizn. Dlaczego? Gdyż, kiedy np. kupujemy samochód, za który płacimy swoimi środkami, to i tak dodatkowo musimy uregulować podatek. W przypadku spadków i darowizn wygląda to trochę inaczej, ponieważ nie wiąże się z ponoszeniem kosztów przez otrzymującego daną rzecz, tzn. nie płaci on za nią. Wysokość PCC jest zróżnicowana i zależy od tego, co jest podstawą opodatkowania.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają:

• umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku,
• umowa sprzedaży, ale również zamiana rzeczy lub praw majątkowych,
• ustanowienie hipoteki,
• umowa darowizny, ale tylko w części, która dotyczy przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy spółki,
• umowy depozytu notarialnego,
• umowy dożywocia,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania.

Sytuacje, w jakich należy zapłacić podatek od spadków i darowizn, są wymienione w ustawie o tym podatku. Należą do nich:

• zasiedzenia,
• darowizny,
• nieodpłatne zniesienie współwłasności.

Z podatkiem od wzbogacenia się w swoim życiu zapewne będzie mieć czynienia każdy człowiek, a w wielu przypadkach – nawet wielokrotnie. Konieczność jego zapłacenia pojawia się m.in. przy okazji zakupu samochodu i nieruchomości, ale nie zawsze. Sprawdźmy, jak zapłacić podatek od kupna samochodu, ile on powinien wynosić i jakie obowiązują nas terminy.

Kupno samochodu – podatek

Nabycie auta wiąże się z koniecznością zapłacenia podatku PCC w wysokości 2 proc. od wartości pojazdu. Istnieją jednak przypadki, w których tej „daniny” można uniknąć. Dotyczy to pojazdów kupionych:

• Na fakturę VAT – auta na fakturę można nabyć w salonie samochodowym, w komisie czy po prostu od przedsiębiorcy. Wówczas zbywca odprowadzi od transakcji podatek VAT. Jeśli chodzi o komis, to należy zwrócić uwagę, czy na pewno sprzedającym jest właśnie ta firma, a nie pełni ona jedynie funkcji pośrednika. Jeśli się bowiem okaże, że komis jest wyłącznie pośrednikiem w transakcji, wówczas należy zapłacić podatek PCC.
• Za granicą – wtedy, kiedy umowa została zawarta poza granicami naszego kraju i auto nie było rejestrowane w Polsce.
• Za kwotę mniejszą niż 1 000 zł.
• Na użytek osoby niepełnosprawnej.

W pozostałych przypadkach konieczne będzie zapłacenie podatku od zakupionego samochodu. Mamy na to 14 dni, licząc od dnia zawarcia umowy sprzedaży pojazdu. Nie ma takiej możliwości, żeby strony w umowie ustaliły, iż to sprzedający zapłaci ten podatek. Jest to obowiązek nabywcy.

Zapłacenie podatku to nie jedyna powinność kupującego. Ma on również 14 dni na złożenie deklaracji PCC-3 lub wraz z załącznikiem w postaci PCC-3/A. Załącznik ma zastosowanie wówczas, gdy auto ma współwłaścicieli. Dokument można złożyć w urzędzie, wysłać pocztą tradycyjną, ale można również dopełnić tego obowiązku przez internet. Wyliczoną kwotę podatku od wzbogacenia należy wpłacić na konto urzędu. Co ważne – jest to 2 proc. od rzeczywistej wartości pojazdu.

PCC – od jakiej kwoty?

Urzędu skarbowego nie interesuje to, jaką cenę za samochód ustaliły strony transakcji, a wyłącznie wartość rynkowa pojazdu. Zawarcie w umowie kwoty zdecydowanie niższej niż wynosi wartość rynkowa auta, nie spowoduje, że będziemy mogli zapłacić niższą daninę. Jeśli urząd skarbowy stwierdzi, że ją zaniżyliśmy, to zostaniemy wezwani do jej uregulowania w adekwatnej wysokości.

Skąd jednak urzędnicy wiedzą, jaka jest wartość rynkowa pojazdu? Otóż źródłem informacji są dla nich profesjonalne katalogi samochodów, takie jak Eurotax czy Infoexpert. Znajdują się w nich dane wszystkich popularnych modeli pojazdów i ceny uzależnione od rocznika, wersji czy przebiegu. Czy to oznacza, że urzędnik nie może się pomylić? Jak najbardziej może. Nie wie on np., w jakim stanie był kupiony pojazd. Jeśli nabyliśmy samochód uszkodzony, po wypadku, to jego cena jak najbardziej mogła być zdecydowanie niższa od wartości rynkowej auta o takich samych parametrach, ale w pełni sprawnego. Dlatego na wszelki wypadek należy przygotować się na takie ryzyko, że zostaniemy wezwani do urzędu skarbowego do złożenia wyjaśnień. Jeśli auto było uszkodzone, to warto zrobić zdjęcia, na których będzie widać jego stan. Kolejnym sposobem na udokumentowanie poniesionych wydatków jest zatrzymanie faktur i rachunków za wykonane usługi, np. za mechanika. W ten sposób możemy udowodnić, że nie zaniżyliśmy wartości pojazdu.  

Pamiętajmy, że urząd skarbowy ma aż 5 lat na skontrolowanie naszej deklaracji.

Podatek od wzbogacenia – jaka kara za niezapłacenie?

Nieuregulowanie opłaty skarbowej za samochód wiąże się z ryzykiem nałożenia kary. Jeśli z jakichś powodów zdarzyło się nam przekroczyć termin, to wówczas należy skierować tzw. czynny żal do naczelnika urzędu skarbowego. Co to oznacza w praktyce? Że należy przygotować dokument, w którym przyznamy się do przekroczenia terminu płatności podatku od wzbogacenia i podamy przyczynę niedopełnienia obowiązku na czas. Być może naczelnik wówczas zdecyduje, że nie nałoży na nas kary. Jeśli danemu podatnikowi nie po raz pierwszy zdarzyło się nie zapłacić podatku po zakupie samochodu albo już wcześniej miał inne opóźnienia w rozliczeniach z urzędem skarbowym, to możliwe, że jego wniosek zostanie odrzucony i konsekwencje przekroczenia terminu będzie trzeba ponieść.

Jak duża może być kara? Od 1/10 do nawet 20-krotności minimalnego wynagrodzenia, które w 2021 roku wynosi 2 800 zł. To oznacza, że opłata może mieć wysokość nawet 56 tys. zł, dlatego warto pamiętać o terminie zapłacenia podatku PCC.

Inne obowiązki po zakupie pojazdu

Transakcja sprzedaży auta wiąże się z koniecznością dopełnienia jeszcze innych obowiązków. Sprzedający i kupujący muszą pojawić się w wydziale komunikacji, pod który podlegają, żeby poinformować o zbyciu pojazdu i go zarejestrować. Mają na to 30 dni, od dnia przeniesienia prawa własności. Obecnie niedotrzymanie terminu wiąże się z ryzykiem nałożenia kary w wysokości do 1 000 zł. Możliwe jest wywiązanie się z tego obowiązku bez konieczności wizyty w urzędzie – przez internet. W pandemii wydłużono termin na rejestrację pojazdu i powiadomienie o sprzedaży – warto upewnić się, jakie zasady obowiązują obecnie.

Kolejna powinność dotyczy ubezpieczenia OC. Otóż zbywca musi w ciągu 14 dni od sprzedaży pojazdu poinformować urząd skarbowy o tym, że zmienił się właściciel auta. Jeśli tego nie zrobi, to dla ubezpieczyciela w dalszym ciągu będzie właścicielem pojazdu i to on otrzyma ewentualne wezwanie do zapłaty za kolejny rok ochrony. Sprzedający musi obowiązkowo przekazać nabywcy polisę OC. Zwrot składki za niewykorzystany czas ochrony dostanie wyłącznie wówczas, gdy nabywca złoży wypowiedzenie umowy.