Rodzaje ubezpieczeń w Polsce – ubezpieczenia osobowe, majątkowe i nie tylko

Podstawowa klasyfikacja ubezpieczeń

Podstawowy podział ubezpieczeń wyróżnia ubezpieczenia majątkowe i osobowe. Polisy majątkowe chronią mienie i odpowiedzialność cywilną. Natomiast ubezpieczenia osobowe zakresem obejmują życie i zdrowie człowieka.

Ubezpieczenia majątkowe - charakterystyka i zakres ochrony

W przypadku ubezpieczeń majątkowych przedmiotem ochrony może być Twoje mienie, jak również mogą one dawać ochronę przed ponoszeniem finansowej odpowiedzialności za szkody, które wyrządzisz poszkodowanym. Do ubezpieczeń majątkowych zaliczamy zarówno obowiązkowe, np. OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, jak i dobrowolne, np. Autocasco czy ubezpieczenie domu lub mieszkania.

Ubezpieczenia osobowe - najważniejsze cechy i zastosowanie

Przedmiotem ochrony w ubezpieczeniach osobowych jest życie i zdrowie człowieka, a także jego zdolność do pracy. Istnieją różne rodzaje takich polis.
Ubezpieczenie na życie zapewnia wsparcie finansowe dla bliskich ubezpieczonej osoby, która zmarła. Zawierając dodatkową umowę, można również uzyskać pomoc, jeśli ubezpieczony na skutek wypadku lub choroby nie będzie mógł wrócić do pracy.

Kolejnym przykładem ubezpieczenia osobowego jest NNW, czyli ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków. W ramach ochrony towarzystwo może wypłacić świadczenie w przypadku m.in. trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Rodzaje ubezpieczenia według kryterium obowiązkowości

Biorąc pod uwagę konieczność zawarcia umowy z towarzystwem ubezpieczeniowym lub fakultatywność polisy, dzieli się je na:

• Ubezpieczenia obowiązkowe, m.in. OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
• Ubezpieczenia dobrowolne, np. na życie, NNW, ubezpieczenie autocasco.

Jeśli ochrona jest obowiązkowa, to oczywiście bezdyskusyjnie należy ją wykupić. Natomiast w przypadku polis dobrowolnych sam podejmujesz decyzję. Najczęściej jednak zawarcie umowy jest najlepszym rozwiązaniem, gdyż w wielu przypadkach możesz dzięki temu uniknąć finansowych kosztów spowodowania szkód albo otrzymać od ubezpieczyciela świadczenie, dzięki któremu łatwiej sobie poradzisz z trudną sytuacją. Służą do tego zarówno ubezpieczenia osobowe, jak i majątkowe.

Najważniejsze grupy ubezpieczeń dostępne na rynku

Wyróżnia się właściwie 5 głównych kategorii ofert ubezpieczeniowych na rynku, z których Polacy najczęściej korzystają. Są to takie grupy ubezpieczeń jak:

• ubezpieczenia komunikacyjne, dla posiadaczy pojazdów mechanicznych,
• ubezpieczenia na życie,
• ubezpieczenia zdrowotne,
• ubezpieczenia nieruchomości,
• ubezpieczenia turystyczne.

Część z nich jest obowiązkowa z punktu widzenia obowiązujących przepisów, inne polisy muszą być zawarte np. jako zabezpieczenie spłaty kredytu hipotecznego. Jeszcze inne zwiększają Twoje bezpieczeństwo w domu, poza nim, w podróży i na wakacjach. Dają odmienne formy ochrony.

Ubezpieczenia komunikacyjne - OC, AC i assistance

Posiadacze pojazdów mechanicznych mają obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC). Mogą skorzystać także z wielu ubezpieczeń dobrowolnych. Główne rodzaje polis samochodowych obejmują:

• ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,
• Autocasco, inaczej polisa AC,
• Assistance – ubezpieczenie ASS,
•  Ubezpieczenie NNW – następstw nieszczęśliwych wypadków.

OC to zdecydowanie najpopularniejszy rodzaj ubezpieczenia w Polsce. W I kw. 2025 roku taką ochroną objętych było około 30 mln posiadaczy pojazdów w naszym kraju. To polisa obowiązkowa, ale mimo to nie wszyscy właściciele aut z niej korzystają.

Nad spełnianiem tego obowiązku czuwa Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, który za pomocą swoich narzędzi jest w stanie wskazywać nieubezpieczonych bez konieczności bezpośredniej kontroli.

Jeszcze kilka lat temu szacowano, że liczba osób niemających OC, nie przekracza w Polsce 80–90 tys. pojazdów, tymczasem tylko w 2020 roku fundusz wysłał wezwanie do blisko 200 tys. posiadaczy aut, którzy nie zawarli umowy. W I połowie 2024 roku było to już 170 tys. wezwań.

Brak ochrony wiąże się z karami, których wysokość zależy od rodzaju pojazdu, czasu przerwy w OC oraz wysokości minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Właściciel samochodu osobowego, który przez okres dłuższy niż 14 dni nie ma ubezpieczenia, musi się liczyć z opłatą równą dwukrotności minimalnego wynagrodzenia. Kary za brak OC w 2025 roku są następujące:

Jeśli spowodujesz szkodę i masz OC, to ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie poszkodowanym. Ochrona jest bardzo szeroka i obejmuje nie tylko wypadki i kolizje w ruchu drogowym, ale również zdarzenia, do których doszło podczas wsiadania i wysiadaniu z pojazdu, jego załadunku i rozładunku, a także w czasie zatrzymania, postoju i garażowania.

 Ustawa narzuca ubezpieczycielom minimalne sumy gwarancyjne, które wynoszą (art. 36 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych):

• 29 876 400 zł – w przypadku szkód osobowych, na jedno zdarzenie, bez względu na liczbę poszkodowanych,
• 6 021 600 zł – w przypadku szkód majątkowych, na jedno zdarzenie, bez względu na liczbę poszkodowanych.

Sumy te nie są górną granicą odszkodowania dla jednego poszkodowanego, lecz dla wszystkich, którzy ponieśli szkody w danym zdarzeniu. Koszt takiej ochrony, tj. wysokość składki na OC, uzależniony jest od wielu czynników. Znaczenie ma m.in. wiek posiadacza pojazdu, przebieg historii ubezpieczeniowej czy parametry auta.

Autocasco to z kolei dobrowolne ubezpieczenie, nazywane w skrócie AC. Decyduje się co 4. właściciel samochodu w Polsce – łącznie to około 7,85 mln polis. Zakres ochrony uzależniony jest od umowy zawartej pomiędzy towarzystwem a klientem.

Umowa ubezpieczeniowa może obejmować m.in. szkody spowodowane przez:

• osoby trzecie,
• żywioły, takie jak pożar, huragan czy opady gradu,
• zderzenie ze zwierzęciem,
• samego kierowcę.

Ważnym ryzykiem, w przypadku którego Autocasco może zapewniać ochronę, jest kradzież pojazdu. Takie zdarzenie może narazić właściciela samochodu na kosztowną stratę. Jeśli jednak zawrze on umowę ubezpieczenia Autocasco, która obejmuje swoim zasięgiem właśnie kradzież, to otrzyma odszkodowanie.

Popularnym, dobrowolnym ubezpieczeniem komunikacyjnym jest Assistance. Kiedy może się przydać? Wyobraź sobie, że wyjechałeś na wycieczkę z rodziną, a w środku nocy okazało się, że auto nie chce odpala. Co wówczas zrobisz? Jak znajdziesz mechanika? W takich przypadkach nieocenioną pomocą jest właśnie Assistance.

W zależności od wykupionego wariantu, może ono obejmować m.in.:

• naprawę pojazdu ze względu na awarię lub wypadek,
• zapewnienie auta zastępczego,
• holowanie,
• noclegi dla kierowcy i pasażerów,
• pomoc przy wymianie koła, otwarciu zatrzaśniętych drzwi czy w przypadku, gdy zabraknie paliwa.

Zwróć uwagę, jaki jest zakres terytorialny ubezpieczenia, jeśli potrzebujesz takiej ochrony również za granicą.

Możesz też wykupić ubezpieczenie NNW dla kierowcy i pasażerów. Jest ono dostępne nie tylko przy okazji ubezpieczania pojazdu. Może z niego skorzystać prawie każdy. Mając je, możesz otrzymać odszkodowanie, jeśli na skutek wypadku odniesiesz trwały uszczerbek na zdrowiu. Jeżeli ubezpieczony poniesie śmierć, to odszkodowanie otrzymają jego bliscy.

Plusem takiej ochrony jest to, że możesz zawrzeć wiele umów i jeśli dojdzie do zdarzenia objętego ubezpieczeniem, to masz prawo do odszkodowania z każdej polisy od każdego z zakładów ubezpieczeń. Szczególną uwagę zwróć na sumę ubezpieczenia – im będzie ona wyższa, tym więcej zapłacisz za ochronę, ale również otrzymasz wyższe świadczenie.

Ubezpieczenia na życie - ochrona finansowa bliskich

Wśród różnych rodzajów polis ważne miejsce zajmują ubezpieczeniy na życie. W 2023 roku około 11,8 mln Polaków było objętych ochroną z tytułu indywidualnych lub grupowych ubezpieczeń na tego typu.

Wybór odpowiedniej polisy na życie może być trudny, biorąc pod uwagę to, jak szeroka jest oferta. Dostępność poszczególnych opcji zależy m.in. od Twojego wieku. Oto rodzaje ubezpieczeń na życie:

• Indywidualne i grupowe – drugie z wymienionych dostępne są dla firm zatrudniających określoną liczbę pracowników. Umowę indywidualną możesz zawrzeć sam. Zapewniają one ochronę na wypadek śmierci ubezpieczonego lub innych, określonych zdarzeń.
• Inwestycyjne – część wpłacanej składki jest inwestowana. Jest to umowa długoterminowa, zawierana najczęściej na wiele lat. Dzięki inwestowaniu możesz wypracować wyższą sumę ubezpieczenia i tym samym otrzymać większe świadczenie z polisy.
• Posagowe – łączy funkcję ochronną i oszczędnościową. Część środków trafia na konto polisowe, z którego zostaną one przekazane dziecku, kiedy skończy co najmniej 18 lat.
• Na życie i dożycie – to długoterminowa polisa o charakterze ochronnym i oszczędnościowym. Ubezpieczyciel zobowiązuje się do wypłaty środków zgromadzonych na polisie po zakończeniu umowy.

Ubezpieczenia zdrowotne - prywatna opieka medyczna

Podział ubezpieczeń osobowych wskazuje na ubezpieczenia na życie i ubezpieczenia zdrowotne. W 2023 roku aż 4,8 mln Polaków miało prywatne ubezpieczenie zdrowotne, o 14% więcej rok do roku. Korzystamy chętnie z prywatnego dostępu do usług medycznych także w formie abonamentów, które współfinansowane są przez niektórych pracodawców.

Prywatne ubezpieczenia zdrowotne gwarantują odmienny zakres i warianty ochrony. Zwiększają efektywność i kompleksowość leczenia pacjentów. Dadzą Ci szybszy dostęp do specjalistów, diagnostyki i terapii.

Ubezpieczenia mieszkaniowe i nieruchomości - zakres i opcje dodatkowe

Podstawowym rodzajem umów ubezpieczeniowych przy polisach majątkowych są ubezpieczenia mieszkaniowe. Chronią one w różnym zakresie Twój dom lub mieszkanie. Możesz wykupić podstawową ochronę – murów i elementów stałych nieruchomości mieszkalnej, ale nic nie stoli na przeszkodzie, byś zawarł umowę ubezpieczenia obejmującą zakresem ochrony również ruchomości, elementy wyposażenia, kosztowności i tym podobne. Sprawdź również przy wyborze z tej grupy ubezpieczeń, czy dany wariant obejmuje kradzież z włamaniem.

Ważne jest dopasowanie zakresu ochrony wynikającego z ubezpieczenia domu lub mieszkania, jak i sumy ubezpieczenia, jaka powinna odpowiadać rzeczywistej wartości nieruchomości.

Ubezpieczenia turystyczne - niezbędna ochrona w podróży

Kolejną bardzo popularną kategorią w klasyfikacji ubezpieczeń są ubezpieczenia turystyczne. Wyjeżdżasz na wakacje? Nawet jeśli jedziesz z biurem podróży i ochronę masz w cenie, to i tak weź pod uwagę zakup dodatkowej, szerszej.

Wystarczy znaleźć dobre ubezpieczenie, które spowoduje, że towarzystwo udzieli ochrony zarówno wtedy, kiedy podróżujesz po Polsce, jak i po innych krajach. Mając je, możesz otrzymać świadczenia, jeśli dojdzie do zdarzeń objętych ochroną. Chodzi tutaj m.in. o:

• leczenie za granicą,
• powrót do Polski po wypadku,
• rehabilitację,
• skradziony bagaż,
• opóźnienie samolotu.

Wszystko zależy od tego, na jaki wariant się zdecydujesz. Bardzo ważnym zapisem w umowie są maksymalne wysokości świadczeń, w zależności od zdarzenia. Warto sprawdzić czy ochrona, którą uzyskujesz w cenie wyjazdu zagranicznego, jest wystarczająca.

Cena ubezpieczenia turystycznego na tygodniowy wyjazd zaczyna się od kilkudziesięciu złotych za osobę. Tymczasem znane są przypadki, kiedy sprowadzenie do kraju nieubezpieczonych podróżnych, którzy za granicą przeszli skomplikowane operacje, wiązało się z wydaniem setek tysięcy złotych.

Źródła:
https://piu.org.pl/wp-content/uploads/2024/05/PIU_luka-ubezpieczeniowa_low_21_05_24.pdf
https://www.ufg.pl/infoportal/faces/oracle/webcenter/portalapp/pagehierarchy/Page220.jspx?_afrLoop=6208805427527477&infid=467&_afrWindowMode=0&_adf.ctrl-state=sb13zcm4c_46
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-samochody-brak-oc-kary-problemy-mf-odpowiedz
https://piu.org.pl/dzien-ubezpieczenia-samochodu-3/
https://info.ufg.pl/infoportal/szczegoly/tresci/12
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20031241152/U/D20031152Lj.pdf