NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O DOBROWOLNYM OSZCZĘDZANIU NA EMERYTURĘ – IKE CZY IKZE, PPE I PPK
Trzeci filar emerytalny obejmuje różne systemy i metody gromadzenia oszczędności na przyszłą emeryturę. Dostępne są następujące:
- IKE – Indywidualne Konta Emerytalne,
- IKZE – Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego,
- PPE – Pracownicze Programy Emerytalne,
- PPK – Pracownicze Plany Kapitałowe.
Obowiązkowym podstawowym filarem emerytanym jest ZUS. Od 2014 roku OFE jest dobrowolne. Możesz się również zdecydować na fakultatywne. Jeśli je wybierzesz, będziesz oszczędzać dodatkowe pieniądze na „jesień życia”. Najczęściej wybierane są dostępne dla wszystkich IKE i IKZE, rzadziej tworzone przez pracodawców PPE i PPK.
CO TO JEST IKE?
IKE to skrótowiec od Indywidualnych Kont Emerytalnych, stanowiących jeden z elementów III filaru systemu emerytalnego w Polsce. Pozwalają na oszczędzanie na jesień życia, podobnie jak IKZE – Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, czy PPE – Pracownicze Programy Emerytalne.
Korzyścią wynikającą z założenia IKE jest przede wszystkim to, że przy wypłacie w określonym czasie oszczędności z konta nie będą objęte 19-procentowym podatkiem od zysków kapitałowych.
Każdy ma wolność wyboru instytucji finansowej, w której założy takie konto. Jednak można je mieć w danej chwili tylko jedno. Jego prowadzenie najczęściej jest darmowe, natomiast fundusze inwestycyjne i inne instytucje finansowe często pobierają opłaty za zarządzanie lub prowizje od transakcji.
Pan Krzysztof, 42-letni programista, przez lata odkładał pieniądze na zwykłym koncie oszczędnościowym. Kiedy zorientował się, że inflacja "zjada" jego środki, a odsetki bankowe nie nadążają za wzrostem cen, postanowił przenieść pieniądze na IKE. Po 5 latach regularnych wpłat i inwestowania w zróżnicowane fundusze jego kapitał wzrósł o 15%, a co najważniejsze - zyski z tych inwestycji są całkowicie zwolnione z podatku od zysków kapitałowych.
CO TO JEST IKZE?
IKZE są również częścią III dobrowolnego filaru polskiego systemu emerytalnego i pozwalają na oszczędzanie na przyszłą emeryturę, tak jak IKE. IKZE jest skrótowcem od Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego.
Programy te powstały na bazie znowelizowanej ustawy o kontach emerytalnych z 2004 roku. Pierwsze zakładane były w 2012 roku.
Główną korzyścią wynikającą z założenia IKZE jest to, że już od pierwszego roku oszczędzania możesz odliczyć w swojej rocznej deklaracji PIT wpłaty na konto. Podatek PIT może być dzięki temu obliczany na bazie niższej podstawy opodatkowania. Wielkość korzyści wynikających z wpłat na IKZE i odliczania ich od podatku zależna jest od tego, jaka stawka podatku Cię obowiązuje.
Właściciel jednoosobowej działalności gospodarczej odkładał na emeryturę wyłącznie obowiązkowe składki ZUS. Po obliczeniu swojej potencjalnej emerytury państwowej zdecydował się otworzyć konto IKZE. Jako przedsiębiorca mógł wpłacać wyższe kwoty niż osoby zatrudnione na etacie, co pozwoliło mu maksymalnie wykorzystać dostępne ulgi podatkowe. Po trzech latach systematycznych wpłat zaoszczędził już kilka tysięcy złotych na podatku dochodowym, jednocześnie budując kapitał na przyszłą emeryturę.
KTO MOŻE OSZCZĘDZAĆ NA EMERYTURĘ W RAMACH INDYWIDUALNYCH KONT EMERYTALNYCH - IKE I IKZE
IKE są powszechnie dostępne dla Polaków w różnym wieku. Nie trzeba nawet być pełnoletnim, by móc tak oszczędzać. Prawo do dokonywania wpłat na IKE czy IKZE przysługuje osobom fizycznym, które mają co najmniej 16 lat.
Warto przy tym podkreślić, że w przypadku osób małoletnich, mieszczących się w przedziale wiekowym 16-18 lat, istnieją pewne ograniczenia w prawie do odkładania pieniędzy. Wpłaty tego rodzaju będą mogły dokonywać małoletni tylko w latach kalendarzowych, w których uzyskują dochody na podstawie umowy o pracę.
Małoletni ma także prawo do transferu środków z innego Indywidualnego Konta Emerytalnego czy Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, jeśli dziedziczy je po zmarłym, ale do osiągnięcia pełnoletności lub do czasu osiągania dochodów z pracy zawodowej taka osoba nie może dokonywać na IKE żadnych wpłat.
IKE czy IKZE jest własnością tylko jednej osoby, dlatego nie może przybrać formy oszczędzania dla małżonków czy całych rodzin.
GDZIE ZAŁOŻYĆ IKE? GDZIE ZAŁOŻYĆ IKZE? FUNDUSZ EMERYTALNY, TFI CZY MOŻE PODMIOT INWESTYCYJNY?
Indywidualne Konta Emerytalne czy IKZE są dostępne w wielu instytucjach. Możesz skorzystać z oferty w:
- funduszach inwestycyjnych,
- podmiotach prowadzących działalność maklerską, takich jak domy maklerskie i banki prowadzące taką działalność,
- zakładach ubezpieczeń na życie,
- bankach,
- dobrowolnych funduszach emerytalnych (od 1 stycznia 2012 roku).
Po wyborze konkretnej oferty musisz podpisać jeszcze umowę o prowadzenie swojego IKE lub IKZE. Zanim to zrobisz, złożysz oświadczenie, że nie masz takiego konta lub chcesz dokonać transferu środków z dotychczasowego na nowe.
LIMITY WPŁAT NA IKE i IKZE W 2025 ROKU
Nie jest tak, że możesz wpłacać dowolne kwoty na IKE. Co roku na konto emerytalne można przelewać maksymalnie 3-krotność prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jeszcze w latach 2004-2009 limit na IKE był inny i wynosił 150 proc. takiego wynagrodzenia.
Limit wyznaczony na dany rok nie może być niższy od limitu wpłat na IKE, obowiązującego w roku poprzednim, co jest zgodne z przepisami ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o zmianie ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz niektórych innych ustaw.
Nieco inne limity wpłat na IKE obowiązują dla osób małoletnich, gdzie ich wysokość jest ponadto uzależniona od dochodu z pracy. Wpłaty nie mogą przekroczyć:
- limitu wpłaty na IKE ustalonego na dany rok,
- wysokości dochodów osiąganych w danym roku przez małoletniego z tytułu umowy o pracę.
W 2025 roku limit wpłat w przypadku IKE wynosi 26 019 zł (w 2024 r. limit ten był niższy i wynosił 23 472 zł), natomiast w ramach IKZE obowiązują dwa:
- Podstawowy limit wpłat na IKZE – 1,2-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej – w 2025 roku jest to 10 407,60 zł (w 2024 r. była to kwota 9 388,80 zł)
- Wyższy limit wpłat na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą – 1,8-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok – w 2025 r jest to 15 611,40 zł (w 2024 r. była to kwota 14 083,20 zł)
Nie możesz więc wpłacać na IKE czy IKZE dowolnych kwot.
CO DZIEJE SIĘ ZE ŚRODKAMI NA IKE? CZY OSZCZĘDNOŚCI SĄ INWESTOWANE JAK NA IKZE?
Wpłaty dokonywane na IKE nie są jedynie zapisane na koncie w banku. W zależności od tego, w jakiej instytucji finansowej jest prowadzone Indywidualne Konto Emerytalne oraz Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego środki są w dany sposób obracane. Tak samo dzieje się w przypadku Powszechnych Towarzystw Emerytalnych, Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Towarzystw Ubezpieczeń na Życie czy domów maklerskich. Celem IKE i IKZE jest nie tylko samo oszczędzanie, ale również pomnażanie gromadzonego kapitału.
JAK DOKONAĆ WYPŁATY ŚRODKÓW Z IKE?
Zasadniczo IKE służą oszczędzaniu na emeryturę i dopiero po osiągnięciu określonego wieku powinno się je wypłacać. Dlatego z przypisanych do nich ulg podatkowych możesz skorzystać, gdy dokonasz wypłaty zgromadzonych oszczędności dopiero po przekroczeniu 60. roku życia.
Jeśli zwrot środków zostanie dokonany wcześniej, musisz liczyć się z koniecznością zapłaty 19-procentowego podatku od dochodów kapitałowych.
Bez utraty prawa do ulgi podatkowej możesz dokonać wypłaty środków z IKE przed 60. rokiem życia, o ile:
- masz ukończone 55 lat i zdobyłeś uprawnienia emerytalne,
- wpłaty na IKE były dokonywane co najmniej w 5. dowolnych latach kalendarzowych,
- ponad połowa wartości wpłat na IKE trafiła na konto na co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty.
Wyjątkiem od reguły oszczędzania przynajmniej przez 5 lat w ramach IKE są osoby urodzone do 31 grudnia 1948 roku, w przypadku których wystarczy mieć zachowany tylko 3-letni okres. Dla osób urodzonych między 1 stycznia 1946 roku do 31 grudnia 1948 roku okres ten wynosi minimum 4 lata. Nie ustalono przy tym górnego wieku oszczędzającego. Wypłata środków z IKE może zostać dokonana jednorazowo lub w formie ratalnej.
JAK DOKONAĆ WYPŁATY ŚRODKÓW Z IKZE? CO Z PODATKIEM?
Wypłata z IKZE bez podatku Belki i bez podatku dochodowego naliczanego np. według skali podatkowej, możliwa jest po osiągnięciu 65 lat przez oszczędzającego.
Nie oznacza to, że można w ogóle uniknąć podatku. Środki z konta IKZE są objęte zryczałtowanym podatkiem dochodowym według stawki w wysokości 10 proc., którą odprowadza się od całości pieniędzy zgromadzonych na koncie. Wypłata będzie obłożona podatkiem od zysków kapitałowych, jeśli wiek oszczędzającego będzie niższy niż 65 lat.
Pieniądze zgromadzone na IKZE zostaną więc zawsze uszczuplone o podatek, ale i tak warto oszczędzać na IKZE. Najczęściej nie można na tym stracić, a rachunek daje możliwość rozliczenia ulgi podatkowej. Przeliczenie emerytury po 65 roku życia wraz ze środkami z IKZE sprawi, że emeryt będzie mógł liczyć na wyższą kwotę do dyspozycji na starość.
NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA DOTYCZĄCE III FILARU EMERYTALNEGO
Zaletą trzeciego filaru systemu emerytalnego jest możliwość oszczędzania na przyszłą emeryturę, pomnażania oszczędności przez podmioty zarządzające poszczególnymi produktami, a także możliwość skorzystania z ulg podatkowych.
IKE czy IKZE założyć możesz nawet, jeśli masz 16 lat. Osoby niepełnoletnie mogą oszczędzać na takich kontach tylko w tych latach, w których zarabiają na podstawie umowy o pracę.
Możesz wpłacać na IKE i IKZE rocznie nie więcej, niż wynosi z góry ustalony limit.
