IKE – INDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE W PRAKTYCE
Definicję IKE znajdziesz w Ustawie o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego z 20 kwietnia 2004 roku. W art. 2 pkt 1 wskazano, że IKE to:
- wyodrębniony zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego,
- wyodrębniony rachunek papierów wartościowych,
- inny rachunek, na którym zapisywane są instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi,
- rachunek pieniężny służący do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską,
- wyodrębniony rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym,
- wyodrębniony rachunek bankowy w banku,
- wyodrębniony rachunek IKE w dobrowolnym funduszu emerytalnym, prowadzonym na zasadach określonych ustawą, a w zakresie w niej nieuregulowanym – na zasadach określonych w przepisach właściwych dla tych rachunków i rejestrów.
Upraszczając, IKE to instrument pozwalający na bezpieczne oszczędzanie na przyszłą emeryturę, a powierzenie instytucjom zarządzającym IKE swoich pieniędzy, w ramach obowiązujących limitów wpłat, powoduje, że możesz wypracować pewną stopę zwrotu.
Wypłata środków z IKE
Korzyścią wynikającą z dokonywania regularnych wpłat na IKE jest to, że dochody z takiego konta nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych czy podatkiem Belki, inaczej daniną od zysków kapitałowych. Warunkiem pozostaje jedynie to, by wypłata pieniędzy zgromadzonych na koncie w IKE została dokonana dopiero wtedy, gdy ukończysz 60 lub 55 lat, ale przy wcześniejszym nabyciu uprawnień emerytalnych.
Podatek od zysku nie zostanie naliczony przy wypłacie w transzach lub całkowitej środków zgromadzonych na IKE, o ile spełniony zostanie jeden z wymogów:
- Wpłaty na IKE będą miały miejsce co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych.
- Ponad połowa wartości wpłat na IKE zostanie dokonana co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o wypłatę.
Środki z IKE są Twoją własnością, więc teoretycznie możesz wypłacić je w dowolnie wybranym momencie, ale musisz liczyć się z tym, że stracisz ulgę podatkową. Zwrot możliwy jest wcześniej, choć w takiej sytuacji będziesz zobowiązany do opłacenia podatku w wysokości 19 proc. od zysku osiągniętego przez instytucję zarządzającą IKE. Czy warto oszczędzać w taki sposób? Zdecydowanie tak, skoro można odkładać pieniądze na przyszłość, a środki zgromadzone przez oszczędzającego mogą być nieopodatkowane.
WYPŁATA TRANSFEROWA W RAMACH IKE
Istnieje również możliwość dokonania wypłaty transferowej z konta IKE. Polegać może na przeniesieniu środków z IKE prowadzonego w jednej instytucji finansowej, na IKE w innej instytucji. Można to zrobić w każdym czasie, na przykład wtedy, gdy nie będziesz zadowolony z prowadzonej polityki inwestycyjnej przez operatora indywidualnego konta emerytalnego.
Oszczędzający będzie mógł przenieść środki zgromadzone w ramach pracowniczego programu emerytalnego na IKE w przypadku rezygnacji z dalszego uczestnictwa w tym programie oraz zakończenia wykonywania pracy u pracodawcy prowadzącego PPE lub w razie likwidacji tego programu.
Wypłaty transferowe zwolnione są z podatku od dochodów kapitałowych. Natomiast zdarza się, że instytucja prowadząca IKE pobiera od oszczędzającego dodatkową opłatę za dokonanie wypłaty transferowej, o ile jest ona realizowana przed upływem 12 miesięcy od dnia podpisania umowy o prowadzenie konta.
Jeśli wypłata transferowa z IKE dokonywana jest do zakładu ubezpieczeń na życie, to środki transferowane zasilają w całości rachunek oszczędzającego w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym. Oznacza to, że zakład nie może ze środków transferowanych pokryć kosztów ochrony ubezpieczeniowej czy innych, jakie są naliczane w związku z prowadzeniem umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym.
CO WARTO WIEDZIEĆ O IKZE?
IKZE to Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, które funkcjonuje na mocy ustawy z dnia 25 marca 2011 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych. Jest elementem III dobrowolnego filaru polskiego systemu emerytalnego. Od 1 stycznia 2012 roku Polacy mogą zakładać IKZE celem oszczędzania na emeryturę.
KORZYŚCI OSZCZĘDZAJĄCEGO NA IKZE
Główną korzyścią wynikającą z gromadzenia środków w ramach IKZE jest to, że można korzystać już od pierwszego roku oszczędzania z ulgi podatkowej. Odróżnia to ofertę IKZE od oferty IKE. Preferencja podatkowa polega na możliwości odliczeniu wpłat na rachunek IKZE od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), zgodnie oczywiście ze stosowaną w przypadku danego podatnika stawką podatku dochodowego.
WYPŁATA Z IKZE A PODATEK ZA ZWROT ŚRODKÓW
Wypłata środków zgromadzonych na IKZE nastąpić może wyłącznie:
- Na wniosek osoby oszczędzającej (właściciela IKZE), który złożony zostanie po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych.
- W przypadku śmierci oszczędzającego – na wniosek osoby uprawnionej do wypłaty.
Środki z IKZE mogą być wypłacone jednorazowo lub w ustalonych ratach – przez co najmniej 10 lat, chyba że okres oszczędzania był krótszy, jednak wynosił nie mniej niż 5 lat. Wypłata w ratach może być więc realizowana nie krócej niż przez 5 lat. Środki uzyskane po zakończeniu oszczędzania na IKZE, bez względu na to, czy są wypłacane jednorazowo czy w ratach, będą opodatkowane podatkiem zryczałtowanym w stawce 10 proc. Osoba oszczędzająca nie musi samodzielnie obliczać i wpłacać do urzędu skarbowego tego podatku, ponieważ do tego celu jest powołana instytucja finansowa.
Brak podatku dochodowego i podatku od zysków kapitałowych od pieniędzy z IKZE obowiązuje, o ile zachowany będzie warunek wieku i co najmniej 5-letniego okresu oszczędzania.
WYPŁATA TRANSFEROWA ŚRODKÓW Z IKZE
Podobnie jak w przypadku Indywidualnego Konta Emerytalnego, tak i przy IKZE wypłata transferowa jest jak najbardziej możliwa. Da się przenieść środki do innej instytucji prowadzącej tego rodzaju konto, z którą oszczędzający zawarł umowę. Wypłaty transferowe mogą być dokonane na IKZE osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego. W obu przypadkach są one zwolnione z opodatkowania.
ROCZNY LIMIT WPŁAT NA IKE I IKZE – ILE WYNOSI?
Bez względu na to, z usług jakiej instytucji zarządzającej IKE korzystasz, zawsze każda z nich przyjmuje wpłaty pieniężne w granicach ustalonego limitu.
Obecnie na IKE co roku możesz przelać sumę odpowiadającą maksymalnie 3-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W 2023 roku jest to 20 805 zł, a w 2024 r. limit ten zwiększy się do 23 472 zł. Kwota ta co roku ulega zmianom, ale nie może być nigdy niższa od limitu wpłat na IKE z poprzedniego roku.
Wysokość wpłat przekazywanych na IKE w przypadku osób małoletnich ograniczona jest uzyskiwanym w danym roku dochodem z pracy.
Natomiast wysokość limitu wpłat na IKZE wynosi tyle, ile kwota odpowiadająca 1,2-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie i prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeśli odpowiedniej ustawy nie uchwalono.
Dodatkowo, w przypadku IKZE osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wpłaty na konto w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,8-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. W 2023 roku limity te wynosiły – 8 322 zł dla osób zatrudnionych, a dla przedsiębiorców – 12 483 zł. Z kolei w 2024 r. limit ten zwiększy się do 9 388,80 zł dla osób fizycznych oraz do 14 083,20 zł. w przypadku samozatrudnionych.
KTO MOŻE OSZCZĘDZAĆ NA PRZYSZŁĄ EMERYTURĘ W RAMACH IKE i IKZE?
Zgodnie z przepisami prawo do przelewania środków na IKE lub IKZE przysługuje w Polsce każdej osobie fizycznej i to niekoniecznie pełnoletniej. Może być nieletnia, w wieku od 16 do 18 lat, ale ma ograniczone prawo do realizowania wpłat. Oszczędności małoletniego będą mogły trafić na IKE czy IKZE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyska on dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.
Na jednym IKE lub IKZE oszczędności gromadzi tylko jedna osoba - konto jest indywidualne. Nie ma możliwości założenia np. jednego takiego rachunku dla małżonków.
JAK WYBRAĆ IKZE I IKE?
Na polskim rynku finansowym nie brakuje podmiotów, które są uprawnione do prowadzenia IKE czy IKZE. W katalogu tym znajdują się:
- fundusze inwestycyjne – łącznie z otwartymi funduszami inwestycyjnymi i specjalistycznymi funduszami inwestycyjnymi otwartymi,
- podmioty prowadzące działalność maklerską, łącznie z domami maklerskimi oraz bankami,
- zakłady ubezpieczeń na życie, np. UNIQA,
- banki,
- dobrowolne indywidualne fundusze emerytalne – od 1 stycznia 2012 roku.
Tym samym możemy śmiało powiedzieć, że konto IKE czy IKZE nie jest tylko kontem osobistym czy oszczędnościowym w banku, ale może mieć i inną formę, np.:
- konta maklerskiego,
- rachunku oszczędnościowego,
- inwestycji w fundusze prowadzone przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych,
- inwestycji w obligacje skarbowe.
Jakie IKE wybrać? Które IKZE będzie dla Ciebie najlepszym wyborem? To zależy od Twoich indywidualnych preferencji w zakresie odkładania pieniędzy, a także tego, z jakich korzyści podatkowych chcesz korzystać.
IKE I IKZE W ZAKŁADZIE UBEZPIECZENIOWYM
Dobrym pomysłem może być IKE w formie produktu ubezpieczeniowego. Przykładem jest oferta UNIQA, w ramach której zakładasz IKE dla siebie i ponosisz niskie koszty zarządzania funduszami – są one niższe niż standardowe opłaty z tytułu takich inwestycji. Nie zapłacisz za założenie i zamknięcie indywidualnego konta emerytalnego, za zmianę i konwersję ani nie poniesiesz żadnych opłat manipulacyjnych. Możesz też otworzyć IKZE w tym samym zakładzie ubezpieczeniowym.
UNIQA oferuje IKE w ramach funduszu inwestycyjnego otwartego (FIO) lub specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego (SFIO).
