PODSTAWOWE INFORMACJE O IKE (INDYWIDUALNYM KONCIE EMERYTALNYM)
IKE to skrótowiec od indywidualne konto emerytalne. Funkcjonuje ono na zasadach wskazanych w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. Możliwość oszczędzania na przyszłą emeryturę w ramach tego rozwiązania pojawiła się w 2004 roku.
Zgodnie z przepisami wskazanej ustawy, IKE to wyodrębniony zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego, wyodrębniony rachunek papierów wartościowych lub inny rachunek, na którym zapisywane są instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi oraz rachunek pieniężny służący do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską. Może być to ponadto wyodrębniony rachunek:
- w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym,
- bankowy,
- w dobrowolnym funduszu emerytalnym.
- a także detaliczne obligacje Skarbu Państwa
Kilka lat po uruchomieniu IKE, w ramach III filara emerytalnego stworzono IKZE – indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego, o podobnej, ale nieco innej konstrukcji.
PODSTAWOWE INFORMACJE O KONCIE IKZE (INDYWIDUALNYM KONCIE ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO)
IKZE to skrótowiec od nazwy Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Jest ono elementem III, dobrowolnego systemu emerytalnego. Istnieje od 2012 roku i pozwala na prywatne oszczędzanie długoterminowe na przyszłość. Podstawą prawną powstania IKZE jest nowelizacja ustawy z 2004 roku.
IKZE umożliwia Polakom w wieku już od 16 roku życia na gromadzenie pieniędzy, przy jednoczesnym inwestowaniu ich środków, a także oferowaniu krótkoterminowych i długoterminowych korzyści podatkowych.
IKZE pozwala oszczędzać i inwestować pieniądze odkładane na konto emerytalne w wybrany sposób. Kluczowy jest przy tym wybór rodzaju instytucji, w której założone zostanie IKZE. Mogą to być:
- biuro maklerskie lub dom maklerski,
- dobrowolny fundusz emerytalny,
- zakład ubezpieczeń,
- bank,
- fundusz inwestycyjny.
Wystarczy, że podpiszesz z wybraną instytucją umowę o prowadzenie swojego IKZE. Możesz mieć tylko jedno takie konto.
ULGA PODATKOWA ZWIĄZANA Z IKE
Z założenia indywidualne konto emerytalne ma służyć oszczędzaniu na Twoją dodatkową emeryturę. Dlatego z ulgi podatkowej skorzystają tylko te osoby, które dokonają wypłaty zgromadzonych oszczędności dopiero po ukończeniu 60. roku życia. Jeśli właściciel IKE wcześniej nabędzie uprawnienia emerytalne, będzie mógł dokonać wypłaty ze swojego konta, o ile ma 55 lat. Taka wypłata będzie realizowana bez naliczania i odprowadzania na rzecz fiskusa podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19 proc. kwoty dochodu, czyli bez podatku Belki. Musisz jedynie spełnić warunki:
- Wpłacać na IKE pieniądze co najmniej w 5. dowolnych latach kalendarzowych.
- Ponad połowa wartości wpłat na IKE powinna być dokonana na co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty.
ULGA PODATKOWA W PRZYPADKU IKZE
Najważniejszą cechą IKZE jest to, że już od pierwszego roku oszczędzania w ten sposób można zastosować w deklaracji podatkowej PIT preferencję, polegającą na odliczeniu wpłat na rachunek IKZE od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Ulga jest naliczana zgodnie ze stawką podatku, która dotyczy oszczędzającego.
KTO MOŻE OSZCZĘDZAĆ W RAMACH IKE CZY IKZE?
W ramach IKE i IKZE mogą oszczędzać osoby fizyczne, które mają ukończone 16 lat. Nie trzeba być pracownikiem etatowym, by to zrobić. IKE dostępne są także dla przedsiębiorców czy pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych.
Osoby małoletnie, od 16. do 18. roku życia, mogą mieć swoje IKE, ale dysponują jedynie ograniczonym prawem do dokonywania wpłat. Mają prawo przelewać środki tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskają dochody pochodzące z umowy o pracę. Kwoty nie mogą być wyższe od dochodów osiąganych przez małoletniego i nie przekraczać limit wpłat na dany rok kalendarzowy.
LIMIT WPŁAT NA IKE I IKZE NA DANY ROK
W obu przypadkach wpłaty pieniędzy mogą być dokonywane systematycznie, ale w ramach pewnych, rocznych limitów. Ile wynoszą limity wpłat na IKE? Dla Indywidualnego Konta Emerytalnego wpłaty roczne nie mogą przekroczyć 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W 2023 roku jest to 20 805 zł. Natomiast limit wpłat na konto IKZE są dwa:
- Podstawowy limit wpłat na IKZE – 1,2-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej – w 2023 roku jest to kwota 8 322 zł, a w 2024 r. wyniesie ona 23 472 zł
- Wyższy limit wpłat na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą – 1,8-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok – w 2023 r jest to 12 483 zł, a w 2024 r. wyniesie ona 9 388,80 zł dla osób fizycznych oraz 14 083,20 zł dla osób samozatrudnionych.
KWESTIA DZIEDZICZENIA ŚRODKÓW ZGROMADZONYCH NA IKZE I IKE
W przypadku śmierci oszczędzającego na IKE fundusze zgromadzone na koncie nie przepadają. Gdy zawrzesz umowę o prowadzenie indywidualnego konta emerytalnego, masz prawo wskazać osobę lub kilka osób, którym zostaną wypłacone środki po Twojej śmierci.
Taka dyspozycja nie jest składana raz na zawsze, ponieważ możesz ją odwołać i zmienić. Jeśli w ogóle nie wyznaczysz uprawnionych, wówczas środki przypadną spadkobiercom ustawowym czy testamentowym.
Jeśli IKE prowadzi zakład ubezpieczeń, sumy przyznane na podstawie umowy ubezpieczenia zawsze należą się najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności, jaka została z góry ustalona w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Po odziedziczeniu środków z IKE osoba uprawniona do tego może wypłacić je w całości na wskazane konto bankowe, ale ma możliwość przeniesienia ich na swoje IKE bądź do pracowniczego programu emerytalnego. Na podkreślenie zasługuje fakt, że pieniądze te, niezależnie od dyspozycji osoby wskazanej czy spadkobierców oszczędzającego, są zawsze zwolnione z podatku od dochodów kapitałowych oraz podatku od spadków i darowizn.
Podobnie jak w przypadku pieniędzy gromadzonych przez oszczędzającego na IKE, również środki na IKZE nie przepadają po jego śmierci, ale są dziedziczone. Na IKZE przechodzą na uprawnionych, wskazanych za życia przez uczestnika w umowie o prowadzenie takiego konta albo na spadkobierców, zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego.
Jednak przy dziedziczeniu z IKZE osoby uprawnione muszą wiedzieć, że wypłata pieniędzy z konta zmarłego podlega opodatkowaniu w wysokości 10-procentowego zryczałtowanego podatku dochodowego. Nie zostanie on pobrany tylko wtedy, gdy zdecydują się one na przelanie zgromadzonego przez zmarłego kapitału w ramach transferu na swoje IKZE. Wówczas podatek zostanie pobrany dopiero przy wypłacie.
PODATEK OD ZYSKÓW KAPITAŁOWYCH - CZYLI JAK DZIAŁA IKE I IKZE?
Pieniądze z IKE czy IKZE są Twoją własnością, ale masz jednak ograniczony do nich dostęp. Bez utraty korzyści w postaci braku podatku od zysków kapitałowych, tj. podatku Belki będziesz mógł wypłacić jednorazowo lub w ratach pieniądze z konta IKE, jeśli ukończysz 60 lat lub po 55. roku życia, o ile nabędziesz wcześniej uprawnienia emerytalne. Dodatkowo warunkiem jest dokonywanie wpłat przez 5 dowolnych lat kalendarzowych lub wpłacenie ponad połowy środków na 5 lat przed ich wypłatą. W przeciwnym wypadku podatek Belki zostanie niestety pobrany, a Twoje środki z IKE uszczuplone o niego.
W przypadku IKZE podatek od zysków kapitałowych ani podatek dochodowy nie zostaną naliczone od wypłaty pieniędzy z konta emerytalnego, o ile nastąpi ona po 65 roku życia oszczędzającego. Są one objęte jednak zryczałtowaną stawką 10 proc., którą należy odprowadzić do urzędu skarbowego od całości środków zgromadzonych na IKZE. Wypłata więc nie jest całkowicie nieopodatkowana, jak w przypadku IKE.
Wypłata środków zgromadzonych na rachunku IKZE nawet wcześniej niż po ukończeniu 65 roku życia nie powoduje, że naliczony zostanie podatek od zysków kapitałowych. Trzeba jednak zapłacić podatek dochodowy od wszystkich środków wycofanych z IKZE. Zasady działania takiego konta i dokonywania wypłaty bez konieczności zapłaty podatku są dość jasne.
CZY WARTO ODKŁADAĆ PIENIĄDZE Z IKE I IKZE NA EMERYTURĘ?
Oszczędzanie z pewnością jest dobrym pomysłem, zwłaszcza że emerytury dzisiejszych 40-latków najprawdopodobniej będą bardzo niskie. Kalkulator emerytalny pomocny jest przy ich szacowaniu. Dzięki samodzielnemu odkładaniu pieniędzy z myślą o jesieni życia można zapewnić sobie godny byt. Ponadto korzystasz z braku podatku od zysków kapitałowych w przypadku wypłaty z IKZE i IKE środków zgromadzonych tam, przy zachowaniu odpowiednich warunków wypłaty. Do tego w ramach limitu wpłat na IKZE odliczysz ich kwotę od podatku w rozliczeniu rocznym PIT.
