Co to jest IKE?

Zanim rozpoczniemy rozważania dotyczące tego, czy warto założyć IKE, zapytajmy: co to jest? Dowiedz się, czym są IKE i dla kogo są przeznaczone.

IKE to skrót od Indywidualnych Kont Emerytalnych, stanowiących jeden z elementów III filaru systemu emerytalnego w Polsce. Pozwalają na oszczędzanie na jesień życia, podobnie jak IKZE – Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, czy PPE – Pracownicze Programy Emerytalne.

Korzyścią wynikającą z założenia IKE jest przede wszystkim to, że przy wypłacie w określonym czasie oszczędności z IKE nie będą one objęte 19-procentowym podatkiem od zysków kapitałowych.

Przystąpienie do IKE jest dobrowolne i każdy ma wolność wyboru instytucji finansowej, w której założy takie konto. Jednak można je mieć w danej chwili tylko jedno. Jego prowadzenie najczęściej jest darmowe, natomiast fundusze inwestycyjne i inne instytucje finansowe często pobierają opłaty za zarządzanie lub prowizje od transakcji.

Kto może oszczędzać na emeryturę w ramach indywidualnych kont emerytalnych?

IKE są powszechnie dostępne dla Polaków w różnym wieku. Nie trzeba nawet być pełnoletnim, by móc tak oszczędzać. Prawo do dokonywania wpłat na IKE przysługuje osobom fizycznym, które mają co najmniej 16 lat.

Warto przy tym podkreślić, że w przypadku osób małoletnich, mieszczących się w przedziale wiekowym 16-18 lat, istnieją pewne ograniczenia w prawie do odkładania pieniędzy w ramach IKE. Wpłaty tego rodzaju będą mogły dokonywać małoletni tylko w latach kalendarzowych, w których uzyskują dochody na podstawie umowy o pracę.

Małoletni ma także prawo do transferu środków z innego Indywidualnego Konta Emerytalnego, jeśli dziedziczy je po zmarłym, ale do osiągnięcia pełnoletności lub do czasu osiągania dochodów z pracy zawodowej taka osoba nie może dokonywać na IKE żadnych wpłat.

IKE jest własnością tylko jednej osoby, dlatego nie może przybrać formy oszczędzania dla małżonków czy całych rodzin.

Gdzie założyć IKE? Fundusz emerytalny, TFI czy może podmiot inwestycyjny?

Indywidualne Konta Emerytalne są dostępne w wielu różnych instytucjach. Możesz skorzystać z oferty w:

• funduszach inwestycyjnych – otwartych lub specjalistycznych,
• podmiotach prowadzących działalność maklerską, takich jak domy maklerskie i banki prowadzące taką działalność,
• zakładach ubezpieczeń na życie,
• bankach,
• dobrowolnych funduszach emerytalnych (od 1 stycznia 2012 roku).

Po wyborze konkretnej oferty musisz podpisać jeszcze umowę o prowadzenie swojego IKE. Zanim to zrobisz, złożysz  oświadczenie o tym, że nie masz IKE lub chcesz dokonać transferu środków z dotychczasowego konta na nowe.

Limity wpłat na IKE

Nie jest tak, że możesz dowolnie kształtować wysokość wpłat na IKE. Takie oszczędzanie jest ujęte w pewnych ramach, nazywanych limitami na IKE. Co roku na konto emerytalne można wpłacić maksymalnie 3-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jeszcze w latach 2004-2009 limit na IKE był inny i wynosił 150 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Limit wyznaczony na dany rok nie może być niższy od limitu wpłat na IKE obowiązującego w roku poprzednim, co jest zgodne z przepisami ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o zmianie ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz niektórych innych ustaw.

Nieco inne maksymalne limity wpłat na IKE obowiązują dla osób małoletnich, gdzie ich wysokość jest ponadto uzależniona od wielkości uzyskiwanego dochodu z pracy. Wpłaty na IKE dokonywane przez małoletnich nie mogą przekroczyć:

• limitu wpłaty na IKE ustalonego na dany rok,
• wysokości dochodów osiąganych w danym roku przez małoletniego z tytułu umowy o pracę.

Co dzieje się ze środkami na IKE? Czy oszczędności są inwestowane jak na IKZE?

Wpłaty dokonywane na IKE nie są jedynie zapisane na koncie w banku. W zależności od tego, w jakiej instytucji finansowej jest prowadzone Indywidualne Konto Emerytalne, wpłaty mogą być także inwestowane, jak to się dzieje w przypadku Powszechnych Towarzystw Emerytalnych, Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Towarzystw Ubezpieczeń na Życie czy domów maklerskich. Celem IKE jest nie tylko samo oszczędzanie, ale również pomnażanie,  gromadzonego kapitału.

Jak dokonać wypłaty środków z IKE?

Zasadniczo Indywidualne Konta Emerytalne służą oszczędzaniu na emeryturę i dopiero po osiągnięciu określonego wieku powinno się je wypłacać. Dlatego przypisane do nich ulgi podatkowe będą możliwe do wykorzystania jedynie wtedy, gdy właściciel IKE dokona wypłaty zgromadzonych oszczędności dopiero po przekroczeniu 60. roku życia.

Jeśli zwrot środków zostanie dokonany wcześniej, oszczędzający muszą liczyć się z koniecznością zapłaty 19-procentowego podatku od dochodów kapitałowych.

Bez utraty prawa do ulgi podatkowej możesz dokonać wypłaty środków z IKE przed 60. rokiem życia, o ile:

• masz ukończone 55 lat i zdobyłeś uprawnienia emerytalne,
• wpłaty na IKE były dokonywane co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych,
• ponad połowa wartości wpłat na IKE pochodzi z co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty.

Wyjątkiem od reguły oszczędzania przynajmniej przez 5 lat w ramach IKE są osoby urodzone do 31 grudnia 1948 roku, w przypadku których wystarczy mieć zachowany tylko 3-letni okres oszczędzania. Dla osób urodzonych między 1 stycznia 1946 roku do 31 grudnia 1948 roku okres ten wynosi minimum 4 lata. Nie ustalono przy tym górnego wieku oszczędzającego. Wypłata środków z IKE może zostać dokonana jednorazowo lub w formie ratalnej.