Na czym polega regres ubezpieczeniowy?

Regres ubezpieczeniowy – na czym polega i jak działa?

Ubezpieczenie OC pojazdów mechanicznych jest w Polsce obowiązkowe i zapewnia ochronę zarówno poszkodowanym, jak i posiadaczowi pojazdu. Poszkodowany otrzyma odszkodowanie od ubezpieczyciela, natomiast sprawca nie będzie ponosił za spowodowaną szkodę finansowej odpowiedzialności, o ile ma ważną polisę OC. Jeśli jej nie posiadał, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) wypłaca odszkodowania, a następnie występuje z żądaniem regresowym do sprawcy. Na koniec 2023 roku UFG prowadziło niemal 18 tys. spraw o regres ubezpieczeniowy. Zobacz, jak to wygląda w praktyce? Z tego artykułu dowiesz się:

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O REGRESIE UBEZPIECZENIOWYM

Brak polisy OC nie oznacza, że poszkodowani w wypadku lub kolizji nie otrzymają odszkodowania. Uzyskają je, ale od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Ten jednak zwróci się do sprawcy szkód z regresem, czyli z żądaniem zwrotu wypłaconych kwot do sprawcy. Regres przysługuje również towarzystwom ubezpieczeniowym, na mocy art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

REGRES – CO TO ZNACZY? KIEDY UBEZPIECZYCIEL MOŻE GO ZASTOSOWAĆ?

Regres ubezpieczeniowy to roszczenie, do którego prawo ma zakład ubezpieczeń. Polega ono na żądaniu od sprawcy wypadku czy kolizji zwrotu odszkodowania wypłaconego poszkodowanym. Prawo do regresu z OC jest uregulowane w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Z art. 43 tej ustawy dowiesz się, że towarzystwu przysługuje prawo do dochodzenia zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeśli sprawca:

wszedł w posiadanie pojazdu wskutek przestępstwa,
był w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
nie miał uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym – wyjątek stanowią przypadki, w których chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia, a także pościg za osobą, która popełniła przestępstwo,
zbiegł z miejsca zdarzenia,
wyrządził szkodę umyślnie.

Jak widzisz, zakład ubezpieczeń ma prawo do regresu w ściśle określonych przypadkach. Może mieć wyłącznie charakter pieniężny. Nie jest kierowany do spadkobierców ubezpieczonego, jeśli wypłata odszkodowania nastąpiła po śmierci poszkodowanego.

Przykład Pana Tomasza

Pan Tomasz spowodował kolizję, prowadząc samochód pod wpływem alkoholu. Ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie poszkodowanemu, ale następnie wystąpił z regresem wobec sprawcy. Musiał zwrócić całą kwotę wypłaconego odszkodowania w wysokości 15 000 zł, a dodatkowo poniósł konsekwencje karne.

Przykład Pani Marii

Pani Maria udostępniła swój samochód osobie bez uprawnień do kierowania pojazdem. Młody kierowca spowodował wypadek, a ubezpieczyciel po wypłacie odszkodowania poszkodowanemu wystąpił z roszczeniem regresowym do kierującego pojazdem. Musiał on zwrócić 45 000 zł.

Może on dotyczyć również wypłaty odszkodowania dla poszkodowanych przez UFG, jeśli sprawca nie miał ubezpieczenia samochodu.

REGRES UBEZPIECZENIOWY – JAK SIĘ BRONIĆ PRZED WEZWANIEM DO ZAPŁATY?

Jeśli wiesz, że fakty są inne, niż opisuje to ubezpieczyciel, to przygotuj odwołanie od żądania zapłaty. Musisz jednak uzasadnić swoją opinię. Opisz zdarzenie – być może towarzystwo zaakceptuje twoje tłumaczenia. Oprócz pisemnego uzasadnienia masz prawo przedstawić dowody np. oświadczenie świadków czy nagranie z monitoringu.

Jeśli mimo to towarzystwo będzie miało wątpliwości, to pamiętaj, że masz prawo dochodzić wyjaśnień odnośnie do wypłaconego odszkodowania, tj. uzyskać odpowiedź, na jakiej podstawie wypłacono taką kwotę. W przypadku gdy uważasz, że poszkodowany przyczynił się swoim zachowaniem do spowodowania szkody, to również powinieneś to uargumentować i być może uda Ci się uniknąć regresu.

REGRES UBEZPIECZENIOWY A BRAK UBEZPIECZENIA OC U SPRAWCY

Regres odszkodowania pojawia się nie tylko w przypadku, gdy masz ubezpieczenie i wystąpiła jedna z okoliczności opisanych w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Dochodzi do niego m.in. wtedy gdy spowodowałeś szkodę, a nie zawarłeś umowy ubezpieczenia OC. W takich przypadkach poszkodowany może zgłosić zdarzenie do dowolnego zakładu, który zgromadzi dokumentację sprawy, a następnie przekaże ją do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

UFG wypłaci odszkodowanie poszkodowanym – to jedno z zadań tego funduszu. Dalej jednak nastąpi regres odszkodowania – UFG zwróci się do sprawcy zdarzenia o wypłacone środki.

Innym zadaniem UFG jest kontrolowanie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC. Wydaje ci się, że brak komunikacyjnego OC jest rzadkością? Niestety, ale tylko w 2018 roku fundusz wystawił blisko 93 tys. wezwań do zapłaty kary za brak OC, w 2023 roku było to niemal 350 tys. wezwań, a na koniec I półrocza 2024 roku już 170 tys. wezwań. Dla posiadacza pojazdu, który unika odpowiedzialności wykupienia OC, otrzymanie wezwania do zapłaty kary może być motywacją do dopełnienia obowiązku ubezpieczenia. Jeśli pozostawał on bez OC dłużej niż przez 14 dni, to zapłaci karę zgodnie z taryfikatorem. To jednak niewielka sankcja, biorąc pod uwagę regres w przypadku, gdy nieubezpieczony spowoduje wypadek lub kolizję.

Sprawdź wysokość kar za brak OC w 2025 roku:

Przerwa w ubezpieczeniu OC	Samochód osobowy	Samochód ciężarowy, ciągnik samochodowy i autobus	Pozostałe pojazdy, w tym motocykle
Do 3 dni	1870 zł	2800 zł	310 zł
Od 4 do 14 dni	4670 zł	7000 zł	780 zł
Powyżej 14 dni	9330 zł	14000 zł	1560 zł

Największe regresy prowadzone przez fundusz przekraczają milion złotych, a rekordzista musi oddać 5 mln.

Według danych z końca 2023 roku UFG prowadziło 175 tys. spraw o zapłacenie sankcji za brak ubezpieczenia OC. Średnia wysokość dochodzonego przez fundusz regresu sięgała ponad 20 tys. zł, a niemal 1000 dłużników musi zwrócić od 100 tys. zł do 2 mln zł.

REGRES TYPOWY I NIETYPOWY

Wyróżnia się dwa rodzaje regresu ubezpieczeniowego: typowy, który nazywany jest właściwym, i nietypowy, określany niewłaściwym. Z typowym mamy do czynienia wtedy, kiedy sprawcą jest osoba trzecia, a z nietypowym wówczas, gdy sprawcą jest sam ubezpieczający. Żeby wyjaśnić ci znaczenie obu rodzajów regresu, posłużymy się przykładami.

Załóżmy, że sąsiad zalał Twoje mieszkanie. Zwracasz się zatem do zakładu ubezpieczeń o odszkodowanie. Szkoda została wyceniona przez rzeczoznawcę na 18 tys. złotych, ale otrzymałeś 15 tys., czyli tyle, ile wynosi suma ubezpieczenia. Pozostałych 3 tysięcy możesz się domagać od sąsiada i najczęściej będzie to wymagało wytoczenia sprawy sądowej. W tym przypadku masz do czynienia z regresem typowym.
Parkując, kierowca uszkodził Twój pojazd. Kiedy zauważył, że spowodował szkodę, uciekł z miejsca zdarzenia. Jego tożsamość została ustalona przez policję. Odszkodowanie otrzymasz od zakładu ubezpieczeń, z którym zawarł on umowę, ale następnie zakład ten zwróci się do niego o zwrot tych środków. Tutaj mowa o regresie nietypowym.

REGRES UBEZPIECZENIOWY – PRZEDAWNIENIE

Jeśli chodzi o regres typowy, to roszczenie zakładu ubezpieczeń w stosunku do osoby odpowiedzialnej za szkodę przedawnia się po 3 latach, zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego. Bardziej złożona jest kwestia przedawnienia regresu nietypowego, który funkcjonuje w przypadku komunikacyjnego OC czy ubezpieczenia rolnika. Oceny w tej sytuacji są różne i mają one przede wszystkim związek z tym, czy roszczenie wynika z umowy ubezpieczenia. Przeważa jednak opinia, że tutaj również zastosowanie ma termin przedawnienia określony w art. 118 Kodeksu cywilnego, czyli 3 lata.

A jaki jest termin przedawnienia roszczenia Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego? W tym przypadku zastosowanie ma art. 110 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z jego treścią roszczenia przedawniają się w terminie wskazanym w Kodeksie cywilnym, nie wcześniej jednak niż z upływem 3 lat od wypłaty świadczeń przez fundusz.