Dopuszczalne prędkości na drogach w Polsce – jakie są?

Ograniczenie prędkości ignorowane przez kierowców?

Z badania Europejskiego Barometru Odpowiedzialnej Jazdy 2019 wynika, że ponad 90 proc. kierowców w Polsce przekracza dozwoloną prędkość. Ankietę przeprowadzono wśród kierowców 11 krajów Europy i to Polacy uzyskali w niej najgorszy wynik. Natomiast z badania Instytutu Transportu Samochodowego wynika, że nawet 90 proc. kierowców łamie przepisy w miejscach, które wymagają szczególnej ostrożności, takich jak przejścia dla pieszych czy okolice szkół.

Szokować może historia prywatnego radaru, który postawili rodzice w okolicach przejścia dla pieszych w Chotomowie. Wprowadzono tam ograniczenie prędkości do 40 km/h, gdyż w pobliżu znajduje się przedszkole. Jaki dało to efekt? Pomiary dokonane w dniach 21–30 września 2019 roku wykazały, że z 65 tys. pojazdów, które przejeżdżały w tym miejscu, aż 82 proc. złamało ograniczenie prędkości, a rekordzista jechał 128 km/h!

Według danych Komendy Głównej Policji niedostosowanie prędkości do warunków jazdy jest jedną z głównych przyczyn wypadków w Polsce. W 2019 roku było to powodem aż 6 268 wypadków, w których zginęło 770 osób. Biorąc pod uwagę liczbę zdarzeń do ofiar, niedostosowanie prędkości jest główną przyczyną wypadków śmiertelnych.

Jakie są dopuszczalne prędkości obowiązują na drogach w Polsce?

Kluczowe jest, aby każdy kierowca miał świadomość, z jaką prędkością może poruszać się po różnego typu drogach. W Polsce istnieją następujące klasy dróg:

• autostrady (A),
• ekspresowe (S),
• główne ruchu przyspieszonego (GP),
• główne (G),
• zbiorcze (Z),
• lokalne (L),
• dojazdowe (D).

Oto, jakich limitów prędkości muszą przestrzegać kierujący samochodami o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony i motocyklami:

• W terenie zabudowanym – 60 km/h od 23 do 5 rano, a poza tymi godzinami – 50 km/h. Polska jest jedynym krajem w Europie, w którym obowiązują takie zasady. Planowano, by w tym roku rozróżnienie w zależności od godzin zostało zniesione, ale jednak do tego nie doszło. W przypadku terenu zabudowanego należy przede wszystkim wspomnieć o tym, że przekroczenie na nim dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h wiąże się z utratą prawa jazdy na 3 miesiące. Kierowca nie traci uprawnień. Po tym czasie odzyska dokument, bez konieczności ponownego zdawania egzaminu.
• W strefie zamieszkania – 20 km/h. Takie strefy są ustanawiane tam, gdzie porusza się wielu pieszych. Charakterystyczne dla tych miejsc jest to, że piesi mają tam pierwszeństwo przed pojazdami i mogą poruszać się po drodze.
• Drogi zwykłe – czyli jednojezdniowe dwukierunkowe. Obowiązuje na nich ograniczenie prędkości do 90 km/h.
• Drogi ekspresowe jednojezdniowe i dwujezdniowe o dwóch pasach ruchu w każdą stronę – obowiązuje limit prędkości do 100 km/h.
• Drogi ekspresowe dwujezdniowe – nie można na nich przekraczać 120 km/h.
• Autostrady – dozwolona prędkość na autostradzie wynosi do 140 km/h. Z takich dróg nie mogą korzystać wszystkie pojazdy. Jak mówią przepisy, minimalna prędkość na autostradzie to 40 km/h. Tzn. mogą z niej korzystać wyłącznie takie pojazdy, które są w stanie rozwinąć wskazaną prędkość. Nie oznacza to, że musisz jechać co najmniej 40 km/h. Z ustawy Prawo o ruchu drogowym wynika, że powinieneś poruszać się z taką prędkością, aby nie utrudniać jazdy innym kierowcom.  

Oczywiście na drogach tych mogą się znajdować znaki, które określają dozwolone prędkości na danych odcinkach.

Kary za przekroczenie prędkości

W Polsce, w zależności od tego, o ile przekroczysz dozwoloną prędkość, może być na ciebie nałożony mandat w innej wysokości:

• do 10 km/h – do 50 zł,
• od 11 do 20 km/h – 50–100 zł i 2 punkty karne,
• od 21 do 30 km/h – 100–200 zł i 4 punkty karne,
• od 31 do 40 km/h – 200–300 zł i 6 punktów karnych,
• od 41 do 50 km/h – 300–400 zł i 8 punktów karnych,
• powyżej 50 km/h – 500 zł i 10 punktów karnych.

Co ciekawe, najwyższy mandat w Polsce jest jedną z najniższych kar w krajach Unii Europejskiej. Np. w Austrii przekroczenie prędkości o co najmniej 50 km/h może oznaczać dla kierowcy mandat w wysokości do 2 180 euro, czyli blisko 10 tys. złotych!

Kierowca, który często łamie przepisy, nie tylko naraża się na płacenie mandatów, ale również może stracić prawo jazdy. Wspomnieliśmy o punktach karnych. Kierowca może ich zgromadzić w ciągu 12 miesięcy maksymalnie 24 lub 20, jeśli posiada prawo jazdy krócej niż rok. Przekroczenie limitu punktów karnych wiąże się z utratą prawa jazdy i koniecznością ponownego zdawania egzaminu. Natomiast kierowca, który już w pierwszym roku prowadzenia pojazdów przekroczy limit 20 punktów będzie musiał ponownie przejść przez kurs w szkole nauki jazdy. Jeśli posiadasz uprawnienia dłużej niż 12 miesięcy, to możesz dwa razy w ciągu roku wziąć udział w szkoleniu redukującym, które kosztuje 300 zł. Uczestnictwo w nim zmniejsza liczbę punktów karnych o 6. Ich liczbę możesz sprawdzić przez Internet na stronie obywatel.gov.pl. Skorzystaj z funkcji „Sprawdź punkty karne”.

Przekroczenie prędkości a odszkodowanie

Zastanawiasz się, czy przekroczenie prędkości może być podstawą do tego, że zakład ubezpieczeń nie wypłaci odszkodowania? W wielu przypadkach złamanie przepisów może być potraktowane jako rażące niedbalstwo i w związku z tym kierowca, który się tego dopuścił, nie otrzyma świadczenia z autocasco, ale nie zawsze tak będzie.

A jak to wygląda w przypadku odszkodowania z OC sprawcy? Jeśli poszkodowany jechał z niedozwoloną prędkością, to ubezpieczyciel ma prawo obniżyć odszkodowanie, biorąc pod uwagę to, że kierowca przyczynił się do skali spowodowanych szkód. Może się również zdarzyć, że obaj kierowcy przekroczą prędkość i ubezpieczyciel oceni, że równo przyczynili się do spowodowania szkody. Wówczas otrzymają od towarzystwa odszkodowanie stanowiące 50 proc. wartości szkody.