System emerytalny w Polsce

Emerytura jest świadczeniem okresowym przyznawanym uprawnionym osobom, które pracowały zawodowo i jednocześnie przez odpowiednio długi czas podlegały z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym. Jest ona finansowana ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zasadniczo zgodnie z ustawą emerytalną świadczenie to przyznawane jest na podstawie spełnienia ryzyka ubezpieczeniowego definiowanego jako dożycie określonego w przepisach wieku emerytalnego.

Reforma emerytalna, jaka została przeprowadzona w 1999 roku w naszym kraju, gwarantuje wszystkim ubezpieczonym w ZUS osobne konta emerytalne, na których ewidencjonowane są składki. To tak zwany I filar systemu emerytalnego. Oprócz niego dostępne są również:

• II filar emerytalny – OFE, tj. otwarte fundusze emerytalne,
• III filar emerytalny – dobrowolny, obejmujący między innymi indywidualne konta emerytalne (IKE) oraz indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) czy też pracownicze plany kapitałowe (PPK).

W ramach I filaru odprowadzane do ZUS składki emerytalne - przez pracodawców za pracowników oraz przez przedsiębiorców za samych siebie tworzą budżet przeznaczany na bieżące wypłaty świadczeń uprawnionym emerytom i rencistom. Pieniądze te nie są dziedziczone ani inwestowane. Podlegają jedynie waloryzacji raz do roku o wskaźnik uwzględniający potencjalny wzrost płac oraz inflację.

Komu przysługuje emerytura w Polsce? Ile wynosi powszechny wiek emerytalny?

Aby przyznać emeryturę, ważne są dwie kwestie:

• ukończenie powszechnego wieku emerytalnego,
• opłacanie składek z tytułu ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczeń emerytalnych i rentowych przez co najmniej 1 dzień, np. jako pracownik czy osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Jeśli urodziłeś się po 31 grudnia 1948 roku, ZUS może Ci przyznać emeryturę, o ile opłacałeś składki, osiągnąłeś 60. (dla kobiet) lub 65. rok życia (dla mężczyzn) i nie pobierasz emerytury z powodu ukończenia podwyższonego wieku emerytalnego. Emerytura to prawo, a nie obowiązek, dlatego udzielana jest na wniosek osoby ubezpieczonej. Nie musisz go składać od razu do ZUS w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Możesz z tym poczekać i kontynuować aktywność zawodową, dzięki czemu będziesz gromadzić wyższe kwoty na swoim koncie emerytalnym, co będzie skutkowało większym świadczeniem w przyszłości.

Prawo do emerytury na nowych zasadach można nabyć niezależnie od długości Twoich okresów składkowych i nieskładkowych, czyli stażu pracy. Możliwość otrzymywania świadczenia uzyskuje się w dniu, w którym osiągniesz powszechny wiek emerytalny, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłosisz w tej sprawie stosowny wniosek. Musisz udowodnić, że miałeś w swoim życiu jakikolwiek okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub emerytalnemu.

Jak ustalana jest wysokość świadczenia emerytalnego?

Kiedy przyszły emeryt składa wniosek o emeryturę do ZUS, zakład ustala jej wysokość, która jest wynikiem ilorazu podstawy obliczenia emerytury przez średnią dalszego trwania życia. Okres średniego dalszego trwania życia to przewidywana liczba miesięcy, przez którą będziesz pobierać świadczenie. Średnie te ogłasza co roku prezes Głównego Urzędu Statystycznego i są one podstawą obliczenia emerytury dla wniosków, jakie zostały zgłoszone od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku.

Natomiast podstawę obliczenia nowej emerytury stanowi suma trzech składników:

• zwaloryzowanej składki na ubezpieczenie emerytalne, jaka została zapisana na indywidualnym koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,
• zwaloryzowanego kapitału początkowego,
• środków zapisanych na subkoncie w ZUS.

Na wysokość emerytury wpływa waloryzacja składek emerytalnych i kapitału początkowego, zapisywana na koncie ubezpieczonego oraz środków na subkoncie. Musisz wiedzieć, że wszystkie fundusze, jakie udało Ci się zgromadzić, podlegają waloryzacji rocznej i kwartalnej.

Waloryzacja odbywa się w ten sposób, że mnoży się zaewidencjonowane kwoty składek na koncie i subkoncie poprzez odpowiedni dla danego roku wskaźnik waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji składek i kapitału początkowego na koncie ubezpieczonego ogłaszany jest przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” do 25. dnia miesiąca poprzedzającego termin waloryzacji. Z kolei wskaźnik waloryzacji dla środków zapisanych na subkoncie ogłaszany jest przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do 15 maja każdego roku.

Do ustalenia podstawy obliczenia emerytury ZUS przyjmuje kwoty zapisane na koncie i subkoncie ubezpieczonego, ale nie wszystkie są objęte waloryzacją roczną. Dlatego też przeprowadzana jest ponadto waloryzacja kwartalna, która obejmuje odrębnie zwaloryzowane składki i kapitał początkowy na koncie oraz środki na subkoncie.

Minimalne emerytury w Polsce - ile wynosi najniższa emerytura w 2022 roku?

Jeszcze przed reformą emerytalną w Polsce emerytury były przyznawane nie tylko ze względu na wiek emerytalny, ale również po przepracowaniu minimalnego stażu. ZUS wypłaca coraz więcej emerytur według zasad nowego systemu , dlatego uiszczane są świadczenia poniżej minimalnego, które w 2022 roku wynosił 1338,44 zł brutto. Niestety, naliczanie emerytur groszowych, które trudno nazwać takim świadczeniem, jest faktem.

Prawo do emerytury minimalnej we wskazanej wysokości mają osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn i mają okresy składkowe i nieskładkowe w wysokości co najmniej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet.

Wniosek o emeryturę do ZUS – najlepiej nie składać go w czerwcu!

Z uwagi na fakt realizowania waloryzacji kwartalnej i rocznej składek na koncie i subkoncie ubezpieczonego i w odniesieniu do kapitału początkowego, najlepiej nie składać wniosku o emeryturę w czerwcu danego roku, ponieważ będzie to skutkowało ustaleniem niższego świadczenia.