Umowa użyczenia samochodu – jak prawidłowo użyczyć auto?

NA CZYM POLEGA UMOWA UŻYCZENIA POJAZDU?

Zasady i szczegóły dotyczące umowy użyczenia samochodu można znaleźć w art. 710-719 Kodeksu cywilnego. Wyróżniającym elementem takiej umowy jest to, że ma charakter nieodpłatny. Może zostać zawarta zarówno na czas określony, jak i nieokreślony, jednak w tej drugiej sytuacji zawsze zaleca się umieszczenie w niej terminu wypowiedzenia. Warto też pamiętać, że czas trwania umowy skończy się również w momencie, gdy zostanie zakończony cel użytku zawarty w ustaleniach. Oznacza to, że jeżeli użyczający zadeklarował, że potrzebuje auta do dojazdów pracy, po czym zmienił firmę na położoną bliżej, samo przedsiębiorstwo przeniosło się w dogodniejszą dla tej osoby lokalizację, która nie wymaga dojeżdżania autem lub np. dana osoba została zwolniona, umowa automatycznie wygasa.

Co więcej, chociaż według dokumentu samo użyczenie samochodu jest nieodpłatne, użytkujący jest zobowiązany ponosić wszelkie koszty wynikające z korzystania z pojazdu, np. drobne naprawy bądź zakup benzyny. Jedynie konsekwencje wydatków ponad te podstawowe, które wynikają z konieczności zachowania sprawności pojazdu, będą regulowane przez art. 752-757 KC.

Przy użyczeniu samochodu na użytkującego spada również odpowiedzialność w razie uszkodzenia bądź kradzieży pojazdu oraz wszelkich innych strat w sytuacji, gdy korzystał z auta niezgodnie z warunkami umowy. Będzie odpowiedzialny również w momencie, gdy użyczył samochód innej osobie bez wyraźnej potrzeby, podyktowanej np. wypadkiem losowym. Możliwe jest także zawarcie w umowie wzmianki o tym, że biorący może użyczać samochodu osobom trzecim, np. na określonych warunkach.

CO POWINNO ZNALEŹĆ SIĘ W UMOWIE UŻYCZENIA SAMOCHODU OSOBOWEGO?

Oświadczenie o użyczeniu samochodu powinno być możliwie najbardziej szczegółowe, aby uniknąć wszelkich niedomówień. W ramach użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na korzystanie z danego pojazdu we wskazanych ramach. Do najważniejszych informacji, jakie powinny zostać w nim zawarte, należą dane właściciela samochodu oraz użytkującego, nazywanego też biorącym, a także dotyczące samego samochodu. Jeżeli strona nie jest osobą fizyczną, lecz np. przedsiębiorstwem, konieczne będą nazwa firmy oraz adres jej siedziby, REGON, numer KRS, a także NIP. Przedsiębiorstwo powinno też wyznaczyć jedną uprawnioną do reprezentacji osobę, której dane również znajdą się na dokumencie.

W przypadku samochodu bardzo ważny jest jego jak najbardziej szczegółowy opis, a więc nie tylko rocznik i model czy numer rejestracyjny, lecz także moc oraz pojemność silnika czy kolor. Powinien zawierać też ewentualne wady pojazdu, ponieważ użyczający ma obowiązek poinformować o nich biorącego. We wzorze umowy o użyczenie samochodu często można znaleźć również zapis o tym, że korzystający zapoznał się ze stanem technicznym auta i nie wnosi do niego żadnych zastrzeżeń.

W umowie o użyczenie samochodu przeważnie znajdują się także zasady, według których biorący będzie mógł użytkować pojazd. Mogą znaleźć się tam nie tylko cel, lecz także np. obszar, na którym może się nim poruszać.

KTO MOŻE ZAWRZEĆ UMOWĘ NIEODPŁATNEGO UŻYTKOWANIA POJAZDU?

Możliwe jest użyczenie samochodu osobie prywatnej lub przedsiębiorstwu przez inną osobę prywatną bądź inne przedsiębiorstwo. Ważne jest również, że takie oświadczenie nie musi być zgodą właściciela na użytkowanie, może je sporządzić także najemca samochodu, np. jeżdżący autem w leasingu. W takiej sytuacji, jeżeli samochód ulegnie uszkodzeniu, z jego wykorzystaniem zostanie przekroczona prędkość lub z użytkowania pojazdu wynikną inne problemy bądź koszty, właściciel powinien wyciągnąć konsekwencje względem osoby wynajmującej, a nie faktycznie użytkującej auto.

UMOWA UŻYCZENIA AUTA BEZPŁATNIE – JAK SPISAĆ UMOWĘ UŻYCZENIA W TAKIM PRZYPADKU? JAK MA WYGLĄDAĆ UMOWA UŻYCZENIA SAMOCHODU?

Pożyczenie samochodu najczęściej jest zawierane w formie ustnej i ustalenia takiej umowy użyczenia samochodu również powinny być wiążące. Jednak ta umowa mimo wszystko najczęściej jest zawierana między ufającymi sobie osobami, np. członkami rodziny. Z kolei oświadczenie użyczenia samochodu w formie pisemnej zawsze daje większą gwarancję, że w razie niewłaściwego użytkowania, szczególnie gdy w jego wyniku dojdzie do złamania przepisów czy wypadku, użyczający nie poniesie dodatkowych konsekwencji.

CO POWODUJE ZERWANIE BĄDŹ WYGAŚNIĘCIE UMOWY UŻYCZENIA SAMOCHODU?

W umowie użyczenia zazwyczaj można znaleźć konkretną datę jej wygaśnięcia. Strony mogą także umieścić w dokumencie zapis o terminie jej wypowiedzenia. Ważność umowy wygasa również w momencie, w którym zakończył się cel, w jakim biorący potrzebował auta.

Do zerwania umowy może dojść również wtedy, gdy biorący złamał jej warunki, np. naraził auto na uszkodzenie. Użyczający ma także prawo jej zerwania wówczas, gdy nastąpi nieprzewidywalna sytuacja, która sprawi, że użyczany samochód będzie mu niezbędny.

Warto przy tym pamiętać, że przy zwrocie auta biorący nie jest zobowiązany do żadnego zadośćuczynienia za zmiany w stanie czy wyglądzie pojazdu, które wynikają z jego zwykłego użytkowania.

JAK UBEZPIECZYĆ PRZEDMIOT UMOWY UŻYCZENIA NA CZAS JEJ TRWANIA?

Za ubezpieczenie samochodu podlegającego umowie najczęściej odpowiada użyczający, chyba że jest wyłącznie najemcą. Wtedy ten obowiązek przeważnie spada na właściciela pojazdu. Osoba korzystająca z auta nie może wykupić ubezpieczenia OC samochodu, chyba że zostanie do tego uprawniona przez właściciela bądź leasingodawcę. Warto pamiętać, że przed ubezpieczycielem odpowiada osoba, która zawarła polisę.

Koszt ewentualnych napraw pojazdu właściciel auta użyczonego musi pokryć z własnej kieszeni, o ile korzystający był sprawcą kolizji. Dodatkowo w takiej sytuacji właściciel w kolejnym roku będzie zobowiązany do zapłaty wyższej składki OC, ponieważ szkoda z ubezpieczenia wpłynie negatywnie na historię ubezpieczenia. Kierowca pogorszy swoją historię przebiegu polisy.

Jeśli przedmiot użyczenia zostanie uszkodzony przez korzystającego, który jeździł nim pod wpływem alkoholu lub zbiegł z miejsca wypadku, to ubezpieczyciel zapłaci za straty z polisy OC pojazdu. Będzie jednak zgodnie z prawem domagał się od sprawcy korzystającego z samochodu, regresem ubezpieczeniowym, pokrycia wszystkich takich kosztów, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Co z AC w przypadku oddania do używania samochodu osobie trzeciej, która nie jest jego właścicielem? Otóż ubezpieczenie to zasadniczo przewiduje wypłatę odszkodowania dla posiadacza pojazdu, jeśli ten zostanie uszkodzony, nawet w wyniku działania kierowcy. Warto sprawdzić w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia, czy przy pożyczeniu lub najmie swojego auta firma ubezpieczeniowa nie będzie korzystała z możliwości wyłączenia odpowiedzialności odszkodowawczej.

Kalkulator autocasco i OC zawiera pola, w które można wskazać, że pojazd będzie użytkowany przez osoby trzecie. Jeśli będzie wśród nich młodociany kierowca, niewykluczone, że składka za takie ubezpieczenia wzrośnie.

PODATEK ZA UŻYWANIE SAMOCHODU W RAMACH STOSOWNEJ UMOWY - CO WARTO WIEDZIEĆ?

Osoba biorąca we władanie przedmiot użyczenia, czyli samochód, nie musi ponosić z tego tytułu kosztów fiskalnych. Umowa użyczenia samochodu nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Wiele osób może zastanawiać się, czy zgłaszać do urzędu skarbowego umowę użyczenia. W świetle przepisów dotyczących podatku od czynności cywilnoprawnych - nie, ale już w przypadku podatku dochodowego jest inaczej. Użyczenie samochodu może bowiem generować przychód podlegający podatkowi dochodowemu.

Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Artykuł 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT stanowi, że zwolnione z podatku będą wartości nieodpłatnych świadczeń, jeśli są one świadczone przez osoby z I lub II grupy podatkowej, jakie zdefiniowano w przepisach o podatku od spadków i darowizn. Wskazano w nich, że do grupy I zaliczają się:

• małżonek,
• zstępni, czyli dzieci, wnuki itd.,
• wstępni, czyli rodzice, dziadkowie itd.,
• pasierb i pasierbica,
• zięć i synowa,
• rodzeństwo,
• ojczym i macocha,
• teściowie.

Do II grupy podatkowej należą z kolei:

• zstępni rodzeństwa,
• rodzeństwo rodziców,
• zstępni i małżonkowie pasierbów,
• małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków,
• małżonkowie rodzeństwa małżonków,
• małżonkowie innych zstępnych.

Natomiast przychód powstający przy umowie użyczenia samochodu osobie z III grupy podatkowej będzie już podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym.