Kontrola drogowa – jakie uprawnienia ma policja?

Rutynowa kontrola drogowa – podstawa prawna

Przeprowadzanie kontroli drogowych jest jednym z obowiązków policjantów, który wynika z treści art. 1 ust 2. pkt 2. Ustawy o Policji. Wskazano w nim, że do zadań tej służby należy m.in. zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w ruchu drogowym. Drugim z aktów prawnych, o którym warto wspomnieć, jest ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. W myśl art. 129 do zadań policji należą w szczególności:

• czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu drogowego,
• kierowanie ruchem,
• przeprowadzanie kontroli drogowych.

Na gruncie obowiązującego prawa można znaleźć również przepisy wskazujące, jak powinna przebiegać rutynowa kontrola policji. Podstawa prawna dla tego rodzaju działań została zawarta w rozporządzeniu z 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego.

Warto pamiętać, że uprawnienia kontrolne ma nie tylko policja drogowa, lecz także inspektorzy ITD, funkcjonariusze Straży Granicznej, Służby Celno-Skarbowej, Inspekcji Ochrony Środowiska oraz strażnicy miejscy.

Kontrola drogowa – procedura

Procedura wskazująca, jak powinna przebiegać rutynowa kontrola policji, została opisana we wspomnianym wcześniej rozporządzeniu. W myśl jego postanowień takie działania mogą przeprowadzać zarówno funkcjonariusze w mundurze, jak i policjanci nieumundurowani. Kontrola drogowa w obu tych przypadkach będzie wyglądała nieco inaczej. Ci drudzy mogą bowiem zatrzymać pojazd jedynie na terenie zabudowanym. Są również zobowiązani do okazania legitymacji służbowej.

Kontrola drogowa rozpoczyna się od zatrzymania pojazdu. W tym celu policjant daje znaki ręką lub za pomocą tarczy, w warunkach zaś ograniczonej widoczności – specjalną latarką ze światłem czerwonego koloru. Zatrzymanie pojazdu do kontroli, z nielicznymi wyjątkami, powinno nastąpić w miejscu, które nie stwarza zagrożenia dla ruchu drogowego. Na mocy znowelizowanych przepisów policjanci mogą przeprowadzać kontrole również w miejscach, gdzie postój pojazdu jest zabroniony. W takiej sytuacji zatrzymany do kontroli kierowca powinien zaparkować swój samochód tuż za pojazdem policyjnym.

Rutynowa kontrola policji – jak się zachować?

Prawidłowo przebiegająca kontrola policyjna rozpoczyna się od przedstawienia kierującemu przyczyn zatrzymania pojazdu. Policjant powinien także podać swoje imię i nazwisko oraz stopień służbowy.

Rutynowa kontrola drogowa składa się z kilku stałych elementów. Policjant w pierwszej kolejności sprawdzi, czy kierowca ma uprawnienia do prowadzenia pojazdu, a także, czy samochód ma ważną polisę OC. Od 1 października 2018 r. kierowcy nie muszą mieć przy sobie dowodu rejestracyjnego ani pokwitowania świadczącego o zapłaceniu składki na ubezpieczenie OC. Tego rodzaju informacje funkcjonariusze sprawdzą w systemie informatycznym. Z kolei od 5 grudnia 2020 r. została wprowadzona nowa usługa w ramach aplikacji mObywatel. Dzięki niej można uzyskać dostęp do elektronicznego prawa jazdy.

W razie wątpliwości policjant ma również prawo sprawdzić stan techniczny pojazdu. Taka kontrola może dotyczyć:

• układu hamulcowego,
• układu kierowniczego,
• świateł i wyposażenia elektrycznego,
• osi, opon i kół,
• elementów podwozia i wyposażenia (gaśnicy, tachografu),
• poziomu emisji spalin i wycieku paliwa lub oleju.

Jeśli wynik inspekcji będzie negatywny, policjant odnotowuje zatrzymanie dowodu rejestracyjnego w systemie informatycznym CEP i wydaje kierowcy pokwitowanie.

Prawa policjanta podczas kontroli

Na mocy znowelizowanych przepisów funkcjonariusze mają również obowiązek sprawdzić i spisać przebieg kontrolowanego pojazdu. Kierujący powinien z kolei umożliwić policjantowi odczytanie wskazań licznika. Wyjątek od tej reguły może stanowić kontrola drogowa przeprowadzana w związku z badaniem trzeźwości, gdzie procedura kontrolna została skrócona do minimum. Jeśli funkcjonariusz ma uzasadnione podejrzenia, że kierujący popełnił przestępstwo, może również poprosić o otwarcie bagażnika i dokonać inspekcji wewnątrz pojazdu.

Niezatrzymanie się do kontroli drogowej – konsekwencje

Obowiązek poddania się kontroli drogowej został zagwarantowany prawnie. W art. 178b kodeksu karnego wskazano, że za niezatrzymanie się do kontroli grozi kara w wymiarze od 3 miesięcy do lat 5 pozbawienia wolności. Konsekwencje karne i finansowe grożą także kierowcy za niewłaściwe zachowanie się, gdy przeprowadzana jest kontrola drogowa. Jeśli kierujący nie dostosuje się do poleceń funkcjonariusza, policjant ma prawo nałożyć mandat w wysokości 500 zł. Nawet 10 lat pozbawienia wolności grozi z kolei kierowcy, który podczas kontroli będzie zachowywał się agresywnie wobec policjanta.