Zabezpieczenie kredytu – co może stanowić takie zabezpieczenie?

Czym jest zabezpieczenie kredytu?

Zabezpieczenie kredytu jest działaniem mającym na celu zagwarantowanie kredytodawcy (najczęściej bankowi) możliwości skutecznej windykacji należności od kredytobiorcy, jeśli ten nie będzie spłacał zobowiązania w terminie. Oczywiście zabezpieczenie to pozwala również na zmniejszenie indywidualnego ryzyka, które wynika z braku spłaty pojedynczego zobowiązania. 

Zmiany zaproponowane przez KNF są dla nas – klientów – ze wszech miar korzystne. Przede wszystkim bank nie ma już prawa żądać od nas wykupu ubezpieczenia u niego na zasadzie „kredyt w pakiecie z polisą”. Może natomiast stwierdzić, że ryzyko, które musiałby ponieść udzielając nam kredytu, jest dla niego zbyt duże i w związku z tym nie udzieli go. Wtedy do wykupienia ubezpieczenia klient będzie zmuszony zaistniałą sytuacją. 

Na szczęście klient ma teraz większe pole manewru. Bank wciąż może oferować produkty ubezpieczeniowe, ale po pierwsze – muszą to być ubezpieczenia indywidualne, a po drugie – powinien przedstawić ofertę w postaci jasno sformułowanej karty produktu, na której znajdą się wszystkie najważniejsze cechy proponowanego nam ubezpieczenia. Wszystko po to, aby nie było już sytuacji przymusowego kupowania kota w worku. 

Jeśli oferta banku nie będzie nam odpowiadać, mamy prawo za nią podziękować i wykupić sobie ubezpieczenie z opcją zabezpieczenia kredytu na wolnym rynku. Pamiętajmy tylko, że bank ma prawo określić tzw. warunki brzegowe, czyli np. minimalną sumę ubezpieczenia, zakres ubezpieczenia oraz dopuszczalne wyłączenia. Dlatego też szukając ubezpieczenia do kredytu na własną rękę najlepiej jest skorzystać z pomocy agenta ubezpieczeniowego. Pomoże on wybrać produkt najlepiej odpowiadający zarówno indywidualnym wymaganiom, jak i warunkom banku.

Formy zabezpieczeń kredytu

Zabezpieczenia spłaty kredytu możemy podzielić na osobiste i rzeczowe. Zabezpieczenie osobiste kredytu, jak sama nazwa wskazuje, oznacza, iż kredytobiorca odpowiada za niespłacony dług całym swoim majątkiem. Formy zabezpieczenia osobistego:

• poręczenie wekslowe – jest zobowiązaniem osoby trzeciej do spłaty całości lub części zadłużenia,
• poręczenie udzielone na podstawie regulacji zawartych w Kodeksie Cywilnym – poręczyciel zobowiązuje się do spłaty zadłużenia jeśli nie zrobi tego kredytobiorca,
• pełnomocnictwo – możliwość dysponowania rachunkiem bankowym kredytobiorcy przez bank,
• przelew wierzytelności – kredytobiorca przenosi na bank prawo do otrzymania określonych wierzytelności dłużnika,
• gwarancje bankowe – bank zobowiązuje się do spłaty zadłużenia, jeśli kredytobiorca tego nie zrobi,
• przystąpienie do długu – osoba trzecia przystępuje do długu występując w roli dłużnika solidarnego.

Zabezpieczenie rzeczowe ogranicza się z kolei do poszczególnych składników majątku kredytobiorcy. Może także dotyczyć dóbr osób trzecich. Wśród zabezpieczeń rzeczowych wyróżniamy:

• hipotekę – dotyczy ona tylko nieruchomości, niezbędne jest stworzenie aktu notarialnego,
• zastaw ogólny – rzecz ruchoma obciążana jest prawem,
• zastaw rejestrowany – obejmuje nieruchomość bądź samochód,
• kaucja – kredytobiorca składa bankowi zabezpieczenie w formie papierów wartościowych lub sumy pieniężnej,
• blokada środków na koncie – kredytodawca zleca blokadę do momentu aż kredytobiorca nie spłaci zadłużenia,
• przywłaszczenie na zabezpieczenie – kredytobiorca przenosi prawo własności rzeczy na wierzyciela, może to być maszyna lub biżuteria.

Od czego zależy wybór formy zabezpieczenia kredytu? Banki biorą pod uwagę:

• rodzaj kredytu,
• wysokość zobowiązania,
• okres kredytowania,
• koszty zabezpieczenia,
• status prawny kredytobiorcy,
• sytuację finansową, w jakiej znajduje się kredytobiorca, 
• zawód kredytobiorcy,
• realną możliwość spłacenia zobowiązania,
• ryzyko kredytowe, jakie ponosi bank udzielając kredytu.

Dlaczego warto zastanowić się nad zabezpieczeniem kredytu?

Branie kredytu hipotecznego to z reguły zaskakujące koszty. Przede wszystkim człowiek musi pogodzić się mentalnie z tym, że kupuje mieszkanie nie za 250 tysięcy jak napisano w ofercie, lecz za ponad 400 tysięcy, bo tyle ostatecznie będzie musiał spłacić w kredycie. Do tego w trakcie ustalania szczegółów przemiły konsultant dorzuca kolejne wydatki: prowizja, wyższa marża z powodu słabej oceny kredytobiorcy w Biurze Informacji Kredytowej, ubezpieczenie pomostowe, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego i ubezpieczenie nieruchomości. Do tego obowiązkowa polisa na życie z opcją ubezpieczenia kredytu! 

KNF postanowiła ukrócić działalność banków w zakresie sprzedaży ubezpieczeń. W większości oferowały one polisy z bardzo ograniczoną ochroną ubezpieczeniową. Generowały natomiast wysoką prowizję dla banku.

Niegdyś polisy były zawierane w ramach ubezpieczenia grupowego – bo przecież w hurcie taniej. Tak więc ich warunki nie były dostosowane do indywidualnej sytuacji klienta. Dochodziło do takich absurdów, że np. młoda osoba, posiadająca dość wysokie dochody z umowy zlecenia, brała kredyt i opłacała wciśnięte jej przez bank obowiązkowe ubezpieczenie na życie z opcją ubezpieczenia kredytu na wypadek utraty pracy. Ale… jednym z warunków wypłaty odszkodowania była utrata dochodów otrzymywanych tylko i wyłącznie z umowy o pracę! Taka osoba opłacała składkę, ale… w praktyce już na starcie wiadomo było, że nie skorzysta z ubezpieczenia, bo nie było ono dostosowane do jej potrzeb. 

Ponadto bank był jednocześnie ubezpieczającym (płacił składki) i pośrednikiem sprzedażowym, więc zależało mu na tym, żeby z ubezpieczeń wypłacanych było jak najmniej odszkodowań. To dlatego zakres ochrony ubezpieczeniowej był z reguły bardzo okrojony. Problem pojawiał się także w sytuacjach spornych, kiedy ubezpieczyciel nie chciał wypłacić odszkodowania. Kredytobiorca nie mógł iść do sądu, bo nie był stroną w umowie. Stroną był przecież bank – płatnik składek. Klienci mieli więc związane ręce, bo bank ciężko było zmusić do dochodzenia takich roszczeń. 

Ta sytuacja prowadziła do absurdu. Generalnie rzecz biorąc, wymóg posiadania ubezpieczenia na życie z opcją ubezpieczenia spłaty kredytu przez kredytobiorcę ma ogromny sens. Powinien zabezpieczać zarówno interesy kredytobiorcy i jego rodziny, jak i banku na wypadek np. utraty przez kredytobiorcę pracy, uszczerbku na zdrowiu czy śmierci. Dlatego potrzebne były zmiany. Kiedy nastąpiły, zmieniła się zupełnie perspektywa na zabezpieczenie kredytu. Jest to po prostu opłacalne.

W jaki sposób możemy zmienić zabezpieczenie?

Zabezpieczenie spłaty kredytu można spróbować zmienić, jednak bank nie ma obowiązku wyrażania na to zgody. Osoby, które chcą zmienić zabezpieczenie przede wszystkim powinny wybrać się do banku bądź zadzwonić na infolinię oraz dopytać jak wygląda procedura zmiany zabezpieczenia kredytu. Zdecydowanie wygodniejszą opcją będzie jednak wizyta w banku, która pozwoli na zapoznanie się z wszelkimi formalności, których wbrew pozorom nie jest wcale mało. W celu wyrażenia chęci zmiany zabezpieczenia wypełnić poniższe dokumenty:

• odpis z księgi wieczystej, 
• dokumenty potwierdzające brak zadłużenia,
• stosowny wniosek zawierający dane osobowe oraz informacje o kredycie,
• operat szacunkowy,
• zdjęcie nieruchomości (jeśli jest zabezpieczeniem).

Po złożeniu wszystkich dokumentów w placówce banku w ciągu najbliższych dni oceni on, czy istnieje możliwość zmiany przedmiotu zabezpieczenia kredytu. Jeśli sytuacja finansowa kredytobiorcy nie pogorszyła się znacząco ani nie wystąpiły żadne drastyczne zmiany, bank powinien wyrazić zgodę na zmianę przedmiotu zabezpieczenia kredytu. Największe znaczenie w tym procesie ma tak naprawdę historia kredytowa kredytobiorcy. Wiele osób narzeka, że proces ten wygląda praktycznie tak samo jak staranie się o sam kredyt.

Zmiana przedmiotu zabezpieczenia kredytu może trwać od kilku dni to kilku tygodni. Wiąże się również z pewnymi kosztami – za odpis z księgi wieczystej czy chociażby rozpatrzenie wniosku. Nie jest to więc wcale proste, należy dobrze się zastanowić wnioskując o kredyt i wybrać przedmiot zabezpieczenia, który nie będzie w przyszłości wymagał zmiany.

Czy ubezpieczenie na życie może być zabezpieczeniem kredytu?

Taka sytuacja także może się zdarzyć. Ubezpieczenie na życie może zabezpieczać kredyt. Należy tylko upewnić się, czy mieści się ona w warunkach brzegowych banku i może stanowić zabezpieczenie kredytu. Jeśli nie, można ją po prostu wynegocjować ze swoim towarzystwem ubezpieczeniowym i np. rozszerzyć o ubezpieczenie spłaty kredytu, a nawet ubezpieczenie nieruchomości. Takie łączone produkty są często oferowane przez ubezpieczycieli w lepszych cenach.

Jeśli jednak musimy kupić nową polisę, warto, zamiast z oferty banku skorzystać z pomocy eksperta, czyli agenta ubezpieczeniowego. 

Zmiana wprowadzona przez KNF może mieć także wpływ na obniżenie ostatecznego kosztu kredytu. Jeśli od lat jesteśmy ubezpieczeni i co miesiąc, kwartał czy rok płacimy składkę, to nie wliczamy tego kosztu do kosztu kredytu. Dzięki temu nasz kredyt nie jest obciążony dodatkowo kosztami ubezpieczenia. Jeśli natomiast kupujemy polisę ze względu na kredyt, to i tak możemy wybrać produkt, który da nam realną ochronę ubezpieczeniową.