Jak chronić dom przed uderzeniem pioruna – poradnik praktyczny. Sprawdź, jaka jest szansa na uderzenie pioruna w dom?

Statystyki wyładowań atmosferycznych w Polsce

Prezentowane na stronach IMGW statystyki występowania burz wskazują, że w latach 2011-2022 największa aktywność burzowa występowała na południu, południowym wschodzie, wschodzie i w centrum Polski.

Magazyn MHWM z sierpnia 2024 roku pokazuje, że w Polsce w ciągu całego roku występuje 150 dni z burzą. System detekcji i lokalizacji wyładowań atmosferycznych PERUN wykrywa około 480 tys. wyładowań typu doziemnego. Jak wynika z bazy danych należącej do European Severe Weatrher Database skutki uderzenia piorunem w dom mogą być tragiczne. W latach 2002-2020 w ten sposób życie straciło 50 osób, a ponad 400 zostało rannych.

Możesz jednak zwiększyć ochronę dla siebie i rodziny, jeśli zadbasz o odpowiednią instalację odgromową w budynku mieszkalnym.

Parametry techniczne wyładowań atmosferycznych

Siła rażenia pioruna może być ogromna, zwłaszcza gdy skumuluje się energia kilku wyładowań, kiedy natężenie sięgnąć może ponad 150 kA, a napięcie nawet 100 mln woltów. Zazwyczaj natężenie głównych wyładowań wynosi około 30-50 kA[1]. Temperatura wyładowań dochodzi do 30 000 stopni Celsjusza.

Czynniki zwiększające ryzyko trafienia piorunem

Na bezpośrednie uderzenie pioruna zasadniczo narażony jest każdy budynek, w tym dom. Jednak są czynniki, które wyraźnie zwiększają takie ryzyko.

Lokalizacja i charakterystyka budynku

W Polsce na terenach południowych i południowo-wschodnich występuje wyższa gęstość wyładowań atmosferycznych. Ważna jest bezpośrednia okolica, gdzie stoi dom. Budynki na otwartym terenie czy w miejscach odsłoniętych, na wzgórzach będą bardziej narażone na wyładowania atmosferyczne, w porównaniu z obiektami znajdującymi się w zwartej zabudowie lub otoczonymi drzewami.

Jednocześnie wyższe budynki, które charakteryzują się większą powierzchnią, częściej przyciągają wyładowania atmosferyczne niż mniejsze i niższe konstrukcje.

Tabela ryzyka dla różnych typów obiektów

Wysokie ryzyko uderzenia pioruna występuje w przypadku obiektów na wzniesieniach, wysokich (powyżej 10 m), o dużej powierzchni dachu, wyposażonych w występy dachowe i nieotoczone innymi obiektami.
Ryzyka związane z obiektem budowlanym można podzielić na 4 klasy:

Tam, gdzie ryzyko uderzenia pioruna rośnie, wymagane jest zainstalowanie urządzeń piorunochronnych o wymaganej klasie ochrony – I, II, III-IV. Klasa I najlepiej chroni budynek przed skutkami uderzenia pioruna.

Źródło: https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/1347125.pdf

Instalacja odgromowa - skuteczna ochrona przed uderzeniem pioruna w dom

Ochrona domu przed piorunem wymaga montażu instalacji odgromowej, która składa się z trzech głównych elementów: zwodu (piorunochronu na dachu), przewodów odprowadzających oraz uziemienia. System ten tworzy bezpieczną ścieżkę dla wyładowania atmosferycznego, odprowadzając energię pioruna bezpośrednio do ziemi i chroniąc konstrukcję budynku oraz znajdujące się w nim osoby i urządzenia.

Wymogi techniczne według normy PN-EN 62305 - sprawdź ryzyko uderzenia pioruna

Ryzyko uderzenia pioruna w budynek wylicza się zgodnie z normą PN-EN 62305-2:2012. Wykorzystuje się do tego wzór:
R= ∑RX, gdzie RX to komponenty ryzyka, a każdy z nich można wyrazić jako:
RX = NX × PX × LX
We wzorze tym poszczególne elementy oznaczają:

• NX – liczba zdarzeń, czyli roczna liczba wyładowań atmosferycznych, mogących uderzyć w obiekt.
• PX – prawdopodobieństwo, że zdarzenie spowoduje uszkodzenie obiektu.
• LX – średnia wartość strat, jakie mogą wyniknąć z danego uszkodzenia.

Obliczenia umożliwią określenie ryzyka uderzenia pioruna i na tej podstawie podjęcia decyzji o zastosowaniu dodatkowych środków ochronnych. Norma wskazuje, że jest to konieczne, jeśli gdy wartość ryzyka R przekracza określoną wartość dopuszczalną RT. Przepisy określają, że typowa wartość tolerowanego ryzyka wynosi:

• 10-5 dla zagrożenia piorunem,
• 10-3 dla możliwości utraty usług lub dziedzictwa kulturowego.

Kluczowe elementy ochrony odgromowej - piorunochron

Instalacja odgromowa w domu jest systemem zabezpieczającym go przed skutkami wyładowań atmosferycznych. Składa się z metalowej sieci zwodów na dachu, przewodów odprowadzających na ścianach zewnętrznych oraz uziemienia w gruncie. Wszystkie elementy wchodzące w skład instalacji odgromowej powinny być wykonane zgodnie z normą PN-EN 62305, a skuteczność regularnie sprawdzana przez uprawnionego elektryka.

Kompletna instalacja ochrony odgromowej powinna składać się z elementów wskazanych w tabeli:

Prócz instalacji piorunochronu, warto jest stosować ograniczniki przepięć. To urządzenia instalowane w rozdzielnicy elektrycznej, które chronią instalacje wraz z wszystkimi podłączonymi do niej sprzętami przed skutkami przepięć wywołanymi uderzeniami pioruna.

Prawidłowy montaż instalacji

Dla rzeczywistej ochrony budynku przed skutkami uderzenia pioruna znaczenie ma nie tylko zastosowanie kluczowych elementów ochrony odgromowej, ale i prawidłowy ich montaż.
Należy zachować pewne wytyczne dotyczące technicznych aspektów wykonania instalacji zawarte w Polskich Normach i Warunkach Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie :

• Mocując zwody pionowe na konstrukcji należy zachować wsporniki odstępowe w odległościach nie większych niż 1,5 m.
• Zwody poziome należy układać w odległości nie mniejszej niż 2 cm od podłoża niepalnego lub trudno zapalnego, czy 40 cm od podłoża z materiałów łatwo zapalnych.
• Podziemne metalowe elementy obiektów, czyli uziomy powinny znajdować się w odległości nie większej niż 2 m od uziomów urządzenia piorunochronnego.
• Odległość kabli od uziomu nie powinna być mniejsza niż 1 m.

[1] izosky.pl/blog/jakie-sa-rodzaje-wyladowan-atmosferycznych-i-jak-sie-przed-nimi-chronic