Czym jest IKE i IKZE?

IKE jest skrótem od Indywidualnych Kont Emerytalnych, a IKZE – Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego. W obu przypadkach masz do czynienia z elementami III filaru, który obejmuje dobrowolne dla każdego formy oszczędzania na jesień życia.

Pod względem prawnym wszystkie warunki oszczędzania na IKE czy IKZE są opisane w przepisach ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego z 20 kwietnia 2004 roku.

IKE istnieją od 2004 roku. Nieco później, bo od 2012 roku, można oszczędzać na jesień życia w ramach IKZE.  Oferty IKZE i IKE mają przygotowane dla polskich obywateli takie podmioty, jak:

• banki,
• Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI),
• domy maklerskie,
• Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE),
• towarzystwa ubezpieczeń na życie i nie tylko.

W bankach najczęściej pieniądze wpłacane przez przyszłych emerytów są odkładane na oprocentowanych kontach oszczędnościowych. Natomiast w pozostałych instytucjach są one inwestowane.

Kto może założyć konto emerytalne IKE i IKZE?

Zgodnie z prawem IKE może otworzyć dla siebie indywidualnie każda osoba po ukończeniu 16. roku życia, o ile nie zleciła wcześniej wypłaty z posiadanego uprzednio konta tego typu. Próg wiekowy obowiązuje także przy zakładaniu IKZE i również wynosi 16 lat. Jednak małoletni ma prawo do dokonywania wpłat na IKE lub IKZE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.

Korzyści wynikające z oszczędzania na emeryturę z IKE czy IKZE

Czy dobrym wyborem jest odkładanie pieniędzy w ramach IKE i IKZE? Czy warto zdecydować się na taką formę oszczędzania? Argumenty na tak są następujące:

• Ulga podatkowa od IKZE – w przypadku dokonywania wpłat na IKZE korzystasz w kolejnym roku z ulgi podatkowej, ponieważ wpłacone środki możesz odliczyć w swoim rocznym zeznaniu podatkowym od dochodu, zmniejszając tym samym swoją podstawę opodatkowania. Podatek do zapłaty fiskusowi będzie dzięki temu po prostu niższy.
• Zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych przy IKE – w przypadku wypłaty kapitału zgromadzonego na IKE po przekroczeniu 60. roku życia oraz wypracowanych wypracowany zysk po co najmniej 5 latach oszczędzania w ten sposób na swoją przyszłą emeryturę czy też wpłaty ponad połowy oszczędności nie później niż  przed dniem złożenia wniosku o wypłatę pieniądze te nie będą obciążone podatkiem od zysków kapitałowych, czyli tak zwanym podatkiem Belki. Standardowo jest on naliczany w wysokości 19 proc. od zysków np. z inwestycji.
• Dziedziczenie środków zgromadzonych na IKE i IKZE – w każdej chwili można wskazać osoby uprawnione pieniędzy wpłaconych na konta emerytalne. Są one dziedziczne i nigdy nie przepadają.
• Dostęp do atrakcyjnych form pomnażania kapitału – w zależności od wybranej instytucji zarządzającej IKE lub IKZE możesz inwestować swoje pieniądze w akcje, obligacje, jednostki funduszy inwestycyjnych czy po prostu gromadzić je na koncie oszczędnościowym w banku. Wiele tego rodzaju produktów ma "wbudowany” mechanizm chroniący środki przyszłych emerytów.

Limity wpłat na IKE i IKZE

Wysokość wpłat dokonywanych na IKE czy IKZE są odgórnie limitowane ustawowo. Nie możesz więc odłożyć tak wysokiej kwoty, na jaką Cię stać.

W przypadku IKE limit wpłat w ciągu roku wynosi tyle, co trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce, prognozowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na dany rok.

Natomiast limity wpłat na IKZE nie są jednolite dla wszystkich, a uzależnione od sposobu zarobkowania przez przyszłego emeryta. Wynoszą one:

• 120 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w ciągu roku dla osób otrzymujących dochody z tytułu umowy o pracę, umów cywilnoprawnych, jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło,
• 180 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w ciągu roku dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, z wyjątkiem tych, które rozliczają się za pośrednictwem karty podatkowej.

Podatek od IKE vs IKZE

Właściwie po spełnieniu określonych warunków wypłata środków z IKE czy IKZE może w ogóle nie być związana z koniecznością zapłaty podatku na rzecz fiskusa.

Jeśli oszczędzałeś na IKE, to podatek od zysków kapitałowych nie będzie naliczany, gdy:

• dokonasz przynajmniej w pięciu latach wpłaty na IKE,
• wpłacisz ponad połowę oszczędności nie później niż na 5 lat liczonych przed dniem złożenia wniosku o wypłatę,
• osiągniesz wiek 60 lat, a w przypadku gdy masz prawo do wcześniejszej emerytury, wystarczy osiągnięcie 55. roku życia.

W każdym innym przypadku wcześniejsze wypłacenie pieniędzy z IKE pociągnie za sobą konieczność zapłaty 19 proc. podatku od osiągniętego za pośrednictwem Indywidualnego Konta Emerytalnego zysku.

Jeśli chodzi o pieniądze zgromadzone na IKZE, możesz je wypłacić w dowolnym momencie, ale wybór czasu wypłaty ma kluczowe znaczenie dla określenia wysokości podatku. Jeśli zlecisz wypłatę pieniędzy z IKZE po dokonaniu wpłat w przynajmniej pięciu różnych latach i ukończysz 65. rok życia, instytucja finansowa, w której miałeś IKZE, pobierze jedynie zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10 proc. zgromadzonego kapitału , który przekaże do Urzędu Skarbowego.

Decydując się na zwrot, czyli wypłatę pieniędzy z IKZE bez spełnienia takich warunków, sam będziesz musiał odprowadzić należny fiskusowi podatek, ale w obu przypadkach nie będzie naliczana danina od zysków kapitałowych w wysokości 19 proc.

Różnice pomiędzy IKE i IKZE

Produkty pozwalające  na oszczędzanie na przyszłą emeryturę w formie IKE i IKZE są podobne do siebie. W obu przypadkach można je otworzyć tylko indywidualnie. Każdy po ukończeniu 16. roku życia może mieć swoje IKE lub IKZE. Na obu kontach nie można dokonywać dowolnych wpłat środków, ponieważ obowiązują pewne limity, choć odrębne względem siebie.

W przypadku IKZE korzystasz z ulgi podatkowej (inaczej jest w przypadku IKE gdzie taka ulga nie obowiązuje) Warunki wpłat także są nieco inne. Dla  Indywidualnych Kont Emerytalnych wpłaty powinny być dokonywane  przez min. okres 3, 4 lub 5 lat (w zależności od roku urodzenia), a dodatkowo oszczędzający powinien ukończyć 60. rok życia przed wypłatą środków. Przy IKZE trzeba ukończyć co najmniej 65. rok życia i mieć wpłaty dokonywane przez co najmniej 5 lat.

Z IKE można zlecić wypłatę środków jednorazowo lub w ratach, tak samo jak z IKZE, ale okres wypłaty może być minimalnie 10-letni. Jeśli okres oszczędzania jest dłuższy niż 5 lat, ale krótszy niż 10 lat, wskazana liczba lat wypłat ratalnych powinna być co najmniej równa liczbie lat oszczędzania. Przy zwrocie środków przy IKE pobierany jest podatek od zysków kapitałowych według stawki 19 proc., a przy IKZE podatek dochodowy zależny od skali podatkowej, według której rozlicza się oszczędzający.

Środki na obu kontach podlegają dziedziczeniu, ale na IKE bez podatku, a na IKZE pojawia się konieczność zapłaty 10 proc. daniny, chyba że środki są przenoszone na IKZE spadkobiercy.